یک الگوی موفق فناوری- ۱؛ روند صعودی فروش محصولات نانوی ایرانی

ربات کشاورز: برمبنای آخرین آمار، ۱۳هزار میلیارد ریال محصولات نانو به فروش رفته اند و هدف اصلی محققان این حوزه در سند ۱۰ساله دوم، کسب یک یا دو درصدی بازار جهانی است.

به گزارش ربات کشاورز به نقل از مهر، نخستین جرقه های توجه خاص کشورها و دولت ها به فناوری نانو در جهان در حدود سال ۱۳۷۹ شمسی زده شد. قبل از آن، تحقیقات نانو در بعضی مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی به صورت پراکنده انجام می شد.
در شهریورماه ۱۳۸۲ ستاد ویژه توسعه فناوری نانو تشکیل شد تا اهداف، راهبردها و برنامه های ملی این حوزه را تعیین کند.
در سال ۱۳۸۴ سند بلندمدت توسعه فناوری نانو با عنوان «سند راهبرد آینده» توسط هیئت دولت تصویب و ابلاغ گردید. طبق این سند ۱۰ ساله، ایران دستیابی به رتبه پانزدهم دنیا در فناوری نانو را به شکلی که توسعه فناوری نانو سبب تولید ثروت و ارتقای کیفیت زندگی مردم شود، هدف قرار می دهد.
ترویج و آموزش فناوری نانو، توسعه منابع انسانی، شبکه سازی آزمایشگاه ها، تشکیل کمیته استانداردسازی فناوری نانوی ایران، نمایش خدمات مختلف توسعه فناوری در چارچوب کریدور ( Corridor) خدمت توسعه فناوری و برگزاری کنفرانس های ملی و بین المللی همچون فعالیت های ستاد نانو برای دستیابی به اهداف راهبرد آینده بود. همین طور با فعالیت هایی مانند پیشنهاد تشکیل و عضویت در کمیته استانداردسازی فناوری نانو در سازمان بین المللی استاندارد ( ISO)، تشکیل شبکه اکو نانو و عضویت در نانو فروم آسیا، مشارکت ایران در حوزه نانو در سطح بین المللی افزایش پیدا کرد.
فناوری نانو در کشور بعنوان یک الگوی موفق در پیشرفت فناوری مطرح است که می توان از آن برای پیشرفت سایر حوزه های فناوری باز کمک گرفت.
سند ده ساله دوم توسعه فناوری نانو (۱۴۰۴-۱۳۹۴) با عنایت به ارزیابی های راهبردی، گزارش های عملکرد سالانه و بازخوردهای حاصل از اجرای آن، تدوین شد.
به منظور تداوم حرکت پیشگامانه کشور در عرصه این فناوری، رویکرد کلی حاکم بر سند اول در خصوص توسعه و تربیت سرمایه انسانی و تأمین زیرساخت های توسعه این فناوری، به رویکردهایی از قبیل دستیابی به مرجعیت علمی نانو در جهان، توسعه فناوری های کلیدی، استقرار سیستم نانو نماد، ایجاد و ارتقای صنایع نانو و توسعه بازار این فناوری ارتقا یافت. در سند ده ساله دوم توسعه فناوری نانو، ارتقای اقتدار علمی کشور، توسعه صنعت و بازار نانو با نگاه صادراتی و نقش آفرینی این فناوری در تولید ثروت و بهبود کیفیت زندگی هدف قرار داده شده است.
از سوی دیگر کوشش برای ارتقای رتبه علمی ایران در حوزه نانو پس از تصویب سند ده ساله اول آغاز شد. در شهریور ۱۳۸۸ (۲۰۰۹)، یعنی شش سال قبل از افق برنامه ریزی سند راهبردی، محققان کشورمان توانستند از نظر تعداد مقالات علمی به جایگاه پانزدهم دنیا برسند. در سال ۲۰۰۰ ایران با انتشار ۹ مقاله نانو در رده ۶۰ دنیا و ششم منطقه قرار داشت، اما در سالهای بعد با درنوردیدن روند صعودی در انتشار علوم نانو، انتشار سالانه ۱۰ مقاله نانو به انتشار روزانه ۲۵ مقاله نانو رسید.
در سال ۲۰۱۸ ایران با داشتن ۹ هزار و ۶۶۲ مقاله نانو فناوری در پایگاه وب آوساینس که معادل ۵.۸۱ درصد از کل انتشارات نانو است، جایگاه چهارم در جهان را که در سال ۲۰۱۷ کسب کرده بود، همچنان حفظ کرد. در حوزه ثبت پتنت نیز، ایران با رشد ۶۸ درصدی ثبت پتنت نانوفناوری در دو دفتر ثبت پتنت آمریکا و اروپا در رده بیست و یکم جهان قرار گرفت.
تلاش های پژوهشگران حوزه نانو تنها به حوزه انتشارات علمی محدود نشده و امروز خودرا در تولید محصولات نانو تولید داخل نشان داده است. فروش محصولات نانو ساخت ایران یک روند صعودی را نشان داده است که پارسال به بیشتر از ۱۳ هزار میلیارد ریال رسیده است.

روند رشد سالیانه بازار فروش محصولات نانوی ایرانی
بیش از نیمی از حجم بازار کالاهای نانو ساخت داخل، به حوزه ساخت و ساز (شیشه های کم گسیل، بتن سبک، انواع کفپوش، انواع کاشی و گرانیت آنتی باکتریال) اختصاص دارد. صنعت دارو، بهداشت و سلامت باز با سهم ۱۵.۶ درصد رتبه دوم، و نساجی و پوشاک با سهمی نزدیک به ۱۰ درصد در رده سوم قرار گرفته اند.
کسب سهم بازار جهانی نانو
یکی از اهداف اصلی کشور در حوزه نانو، کسب سهم مناسبی از بازار جهانی فناوری نانو توسط محصولات ایرانی است. در برنامه سند گسترش کاربرد فناوری نانو، دستیابی به سهم یک تا دو درصدی از بازار جهانی فناوری نانو توسط محصولات نانو ساخت ایران در سال ۱۴۰۴، و دستیابی به حجم بازار ۳۰ هزار میلیارد ریال تا سال ۱۳۹۸ هدف گذاری شده است.
در سال ۱۳۹۶ از مجموع بازار فروش محصولات نانوی ساخت ایران ۲۵۰۰ میلیارد ریال- حدود ۱۸ درصد- مربوط به صادرات این محصولات به کشورهای دیگر و ۱۱، ۲۶۰ میلیارد ریال آن مربوط به فروش در بازار داخلی بوده است. یکی از اهداف اصلی کشور در حوزه نانو، کسب سهم مناسبی در برنامه سند گسترش کاربرد فناوری نانو، دستیابی به سهم یک تا دو درصدی از بازار جهانی فناوری نانو توسط محصولات نانوی ساخت ایران در سال ۱۴۰۴ و دستیابی به حجم بازار ۳۰ هزار میلیارد ریال تا سال ۱۳۹۸ هدفگذاری شده است.

مجموع فروش محصولات نانو ساخت داخل به تفکیک صادرت و فروش داخل (میلیارد ریال)
با گسترش برنامه های صادراتی ستاد نانو خصوصاً در سالهای اخیر، ورود کالاها، تجهیزات و خدمات حوزه نانو ایران به بازارهای جهانی تسهیل شده و ارزش صادرات نانو در سال ۹۶ نسبت به سال قبل نزدیک به ۱۰۰ درصد افزایش یافته است.
علاوه بر ارزش دلاری صادرات، تعداد شرکت های نانو که موفق به صادرات شده اند، از ۱۶ شرکت در سال ۹۴ به ۲۰ شرکت در سال ۹۵ افزایش یافته است. بعلاوه مقاصد صادراتی محصولات نانو در سال ۹۵ نسبت به سالهای گذشته افزایش شایان توجهی داشته و از ۱۹ کشور در سال ۹۴ به ۴۷ کشور در سال ۹۵ رسیده است.