ربات کشاورز: مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور ضمن تأکید بر لزوم اتخاذ نگاهی مشارکتی برای مهار گردوغبار در مراتع، به اهمیت برقراری رابطه دو جانبه با جوامع محلی اشاره نمود.
ترحم بهزاد در گفت و گو با ایسنا گردوغبار در مراتع را یک چالش زیست محیطی مطرح کرد و با تکیه بر لزوم اتخاذ رویکرد جامع و مشارکتی برای مهار این چالش اظهار داشت: مهار پدیده گرد و غبار در مراتع یک چالش بسیار مهم و گسترده است که حل آن بوسیله اتخاذ نگاهی جامع و علمی مبنی بر اصول مدیریتی پایدار منابع طبیعی ممکن است. این رویکرد باید به شکلی طراحی شود که بطور مؤثر از بروز و تشدید گرد و غبار جلوگیری نماید.
لزوم برقراری رابطه دو جانبه با جوامع محلی
وی به نقش جوامع محلی در مهار گرد و غبار در مراتع نیز اشاره نمود و اضافه کرد: نقش جامعه محلی برای احیاء و توسعه پوشش گیاهی محوری است. نخستین گام آن شامل کاشت گیاهان بومی مقاوم به خشکی با سیستم ریشه ای عمیق است. بر همین مبنا ارائه آموزش های تخصصی به جوامع محلی در انتخاب گونه های مناسب، مهارتهای کاشت و نگهداری و اهمیت گیاهان پوششی برای کنترل فرسایش خاک و جلب مشارکت آنها مد نظر است.
بهزاد با تکیه بر این که هدف غائی در این رابطه ایجاد یک پوشش گیاهی پایدار و سازگار با شرایط اقلیمی منطقه است، اضافه کرد: برنامه های تشویقی و حمایتی از طرف دولت نیز سبب افزایش انگیزه مردمی می شود.
نقش موثر دانش بومی در کنترل پراکندگی گرد و غبار
وی ضمن اشاره به تدوین برنامه هایی برای کنترل نقاط بحرانی گرد و غبار نیز اظهار داشت: شناسایی و کنترل نقاط کانون گرد و غبار نیازمند همکاری فعال مردم محلی است. مشارکت جوامع محلی در شناسایی این نقاط و اجرای برنامه های حفاظتی پیگیری می شود چونکه استفاده از دانش بومی و موانع طبیعی مانند درختان و بوته ها – که با مشارکت جوامع محلی انجام می شود- می تواند به کنترل پراکندگی گرد و غبار کمک نماید.
دو موضوع برای آموزش در جوامع محلی؛ روش های کشاورزی پایدار و کشت گیاهان مناسب
بهزاد درباب چگونگی آگاه سازی و آموزش جوامع محلی نیز اظهارکرد: برنامه های آموزشی و آگاهی سازی عمومی نقش کلیدی در جلب مشارکت مردم دارد. آموزش ها باید با زبان ساده ارائه شود و شامل روش های کشاورزی پایدار و کشت گیاهان مناسب برای هر منطقه باشد. استفاده از تجربه های بومی نیز می تواند به کاهش گرد و غبار کمک نماید و به بهره برداران محلی روش های مؤثر کشاورزی را آموزش دهد.
استفاده از دانش بومی مدیریت آب
مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، مدیریت منابع را یکی از ارکان اصلی مهار گردوغبار در مراتع دانست و اظهار داشت: بر همین مبنا نیز آموزش روش های آبیاری کم مصرف و کارآمد به کشاورزان و بهره برداران محلی لازم است همین طور ایجاد سامانه هایی برای جمع آوری و ذخیره سازی آب باران مانند ساخت برکه ها و استخرهای کوچک می تواند به افزایش رطوبت خاک و بهبود شرایط رشد گیاهان کمک نماید. استفاده از دانش بومی در مدیریت آب و به اشتراک گذاری آن بین کشاورزان نیز می تواند پایداری منابع آب را تقویت کند.
ضرورت پایش کیفیت خاک و هوا برای پیشرفت استراتژی کنترل گرد و غبار
بهزاد به شیوه نظارت و ارزیابی نیز اشاره و اظهارکرد: ایجاد سیستم های نظارتی ـ مشارکتی، با حضور نمایندگان جوامع محلی برای پایش کیفیت خاک و هوا ضرورت دارد. تحلیل و بررسی داده های به دست آمده و استفاده از آنها برای پیشرفت روش ها و استراتژی های کنترل گرد و غبار باید با همکاری متخصصان و نمایندگان جوامع محلی صورت گیرد.
لزوم ساخت جاده با نظر و نیاز جوامع محلی
مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور، به اثر پیشرفت زیرساخت ها در پایین آوردن گرد و غبار نیز اشاره نمود و اظهار داشت: پیشرفت زیرساخت ها همچون ساخت جاده های مناسب و دسترسی به مناطق مرتع باید با درنظر گرفتن نیازها و نظرات جوامع محلی صورت گیرد. ایجاد فضاهای سبز در اطراف مناطق شهری و روستایی نیز می تواند به پیشرفت کیفیت زندگی و شرایط محیطی کمک نماید.
افزایش گردوغبار بر اثر چَرای بی رویه دام
وی بر نقش بهره برداری و مدیریت چَرا نیز اصرار کرد و درباره ی روش های کنترل پروانه چَرای دام برای ممانعت از لطمه به مراتع اظهارکرد: مسئله بهره برداری و مدیریت چرا همچون عوامل کلیدی در حفظ مراتع است. چَرای بی رویه و خارج از ظرفیت مراتع می تواند منجر به تخریب پوشش گیاهی، فرسایش خاک و در نتیجه افزایش گرد و غبار شود. ما برنامه هایی برای آموزش بهره برداران در حوزه چرای اصولی و مدیریت چَرا داریم.
مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور اضافه کرد: کنترل پروانه های چَرا نیز از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. این کنترل شامل بررسی دقیق تعداد دام ها، زمان و مکان چَراست و هدف آن بهره برداری از مراتع بصورت پایدار با حفظ ظرفیت تولیدی آن هاست.
اثر مثبت فعالیت نیروهای محلی به عنوان ناظر بر روند حفاظت
وی با تکیه بر اهمیت تامین و اختصاص اعتبار و نیروی حفاظتی درباره ی اقدامات انجام شده در این حوزه اظهار داشت: تامین اعتبار و اختصاص نیروی حفاظتی از اهمیت بالایی برخوردار می باشد. بر همین مبنا همکاری با نهادهای دولتی و خیرین برای تامین بودجه و منابع لازم پیگیری می شود همین طور بمنظور نظارت بر اجرای برنامه ها و روبرو شدن با تخلفات باید نیروی حفاظتی در اختیار قرار گیرد. به کارگیری و آموزش نیروهای محلی به عنوان ناظر بر روند حفاظت نیز موثر خواهد بود. این کار نه فقط به پیشرفت شرایط مراتع کمک می نماید بلکه سبب ایجاد حس مسئولیت پذیری در جوامع محلی نیز خواهد شد.
مشوق هایی برای کشاورزان و بهره برداران درنظر گرفته شود
مدیر کل دفتر امور مراتع سازمان منابع طبیعی و آبخیزداری کشور به اثر ایجاد مشوق های مالی برای پیشرفت مدیریت پایدار منابع طبیعی نیز اشاره و اظهارکرد: مشوق، انگیزه کشاورزان و بهره برداران محلی برای مشارکت در برنامه های مدیریتی و حفاظتی را زیاد می کند. به عنوان مثال اعطای تسهیلات مالی برای کاشت گیاهان بومی یا بهبود روش های آبیاری می تواند نتیجه بخش خواهد باشد همین طور ممانعت از چرای بدون مجوز و پشتیبانی از توسعه پایدار کالاهای کشاورزی و دامی از دیگر اقدامات حمایتگر در این حوزه است.
هماهنگی و همکاری آخرین و مهم ترین کلید مهار گردوغبار
بهزاد در آخر کلید موفقیت در مهار گرد و غبار را همکاری و هماهنگی دانست و اظهار داشت: مهار گرد و غبار در مراتع نیازمند همکاری و هماهنگی نزدیک بین دولت، سازمان های ذیربط، متخصصان خصوصاً جوامع محلی است. تدوین برنامه های طولانی مدت با ارزیابی دوره ای و بروزرسانی مستمر همین طور مشارکت فعال مردم، کلید حل این چالش زیست محیطی و پایداری و اثربخشی برنامه ها در گرو استفاده از قدرت برنامه ریزی مشارکتی و ادغام دانش سنتی و مدرن است.
منبع: ربات کشاورز