در حالیکه متولیان و مدیران برای محافظت از اراضی جنگلی طرح های مختلف و مختلفی عرضه کرده و بر صیانت از عرصه های ملی تأکید دارند اما شواهد میدانی و سوابق اجرا نشان میدهد که آن چه در میدان عمل روی داده نه فقط سنخیتی با محافظت و جنگل داری ندارد، بلکه نفس های جنگل های چند میلیون ساله هیرکانی را به شماره انداخته است. جنگل های هیرکانی به عنوان بزرگترین ثروت طبیعی مازندران با قدمتی بالاتر از ۴۰ میلیون سال، امروزه با خطرات جدی انقراض و نابودی مواجه می باشد و وضعیتی نگران کننده دارد، بطوریکه کمیت و کیفیت گونه های اصلی و تنوع زیستی آن گرفتار مخاطرات جدی شده است و در اکثر مناطق نزدیک به محیط شهری، قلب جنگل به محل دپوی زباله بدل شده و دیگر تنفس در آن حال دل مردم را خوب نمی کند چون جای اکسیژن و هوای پاک را بوی بد زباله پر کرده است.
هرچند متولیان امر با شعار حمایت همه جانبه، عرضه طرح های مختلف، برنامه های روی کاغذ مانده و تعیین ضرب الاجل های مختلف کوشش می کنند بگویند متوجه نابودی جنگلها هستیم اما براحتی از این همه مشکلات رد می شوند.
در این میان دولت هم با اجرای طرح تنفس جنگل بدون آینده نگری، اسباب تکثیر قاچاقچیان را فراهم نمود و با طرح های غیرکارشناسی برای دامداران در رویارویی با جنگل، آنها را به بزرگترین جنگل خواران منطقه تبدیل کرد و از طرف دیگر با صدور مجوزهای غیرقانونی، خوش نشینی و ویلاهای لاکچری را به جای درختان چند ساله سر به فلک کشیده جایگزین کرد.
امروزه جنگل های هیرکانی مازندران مثل گوشت قربانی بین قاچاقچیان چوب، دامداران محلی، افراد ذی نفوذ برای ساخت وساز و زمین خواران حرفه ای برای کسب درآمد تقسیم شده است. دولتمردان اما باز همچنان صحبت از حرف و شعار محافظت از جنگل می زنند؛ اما در اجرا هیچ ابزاری بازدارنده در حوزه صیانت از منابع طبیعی نیست.
کارشناس مسئول حفاظت و آموزش و ترویج اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان بابل در بررسی مشکلات موجود در حوزه منابع طبیعی و چالش هایی که در این عرصه با آن رو به رو است، به ایسنا اظهار داشت: در ۶ ماه نخست سالجاری در شهرستان بابل ۳۱ فقره قاچاق چوب با حجم مساحت ۲۷ مترمکعب انجام شده است.
محمدعلی امامقلی زاده ضمن اشاره به این که در حوزه ممانعت از تصرف اراضی ملی و آزادسازی اراضی تجاوزی ذیل تبصره ماده ۵۵ هم ۱۶۶ فقره به مساحت ۶۴ هکتار انجام شد، اضافه کرد: همینطور در بخش آتشسوزی و اطفا حریق هم ۱۴ فقره به مساحت ۱.۵ هکتار انجام شد.
وی یکی از طرح های غیرکارشناسی برای نجات جنگل را اجرای طرح تنفس جنگل که بهره برداری از جنگل را حذف نمود برشمرد و اضافه کرد: اجرای ناقص و بدون پشتوانه کارشناسی قانون تنفس جنگل موجبات برهم خوردن توازن عرضه و تقاضای چوب در بازار و همینطور به دنبال تحریم های بین المللی ضد کشورمان، قیمت این کالای پرمصرف در بازار افزایش شایان توجهی یافت و سبب رشد فزآینده قطع غیرقانونی درختان و قاچاق چوب آلات شد.
امامقلی زاده اضافه کرد: همینطور عواملی چون عدم تخصیص اعتبارات لازم جهت محافظت از عرصه های منابع طبیعی، وضعیت نامناسب نیروهای حفاظتی که به عنوان پیش قراولان صیانت از اراضی ملی هستند از حیث دریافت حقوق و مزایا، امکانات کم و نبود امنیت شغلی، موجبات هجوم به عرصه های منابع طبیعی شد.
وی افزایش قیمت زمین و تمایل برخی اشخاص واقعی و حقوقی به خریداری و ابتیاع زمین در مناطق جنگلی و خوش آب و هوای شمال را هم از دیگر علل هجوم و تعرض بیشتر زمین خواران و فرصت به طلبان عرصه های ملی برشمرد.
کارشناس مسئول حفاظت و آموزش و ترویج اداره منابع طبیعی و آبخیزداری بابل ضمن اشاره به این که متخلفین بدون ترس از قانون، به جان ماموران منابع طبیعی سوء قصد می کنند، اشاره کرد: در حالی نیروهای شرکتی و پاره وقت جایگزین قرق بانان جنگل شدند که نمی توانند همانند آنها شبانه روز در زمینه باشند؛ نه امکانات کافی و امنیت مالی و جانی برای رویارویی با قاچاقچیان و متجاوزان عرصه طبیعی را داشته و نه مثل نیروهای قراردادی، پیمانی و رسمی اداره از مزایا و امتیازات ضابطین خاص دادگستری وفق ماده ۵۳ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل و مراتع برخوردار می باشند.
امامقلی زاده اشاره کرد: این نقایص مشکلاتی را در تعقیب و پیگیری جرائم در رابطه با شرح وظایف مصرح منابع طبیعی (قطع اشجار، قاچاق چوب، تجاوز به اراضی ملی و تغییرکاربری ها و… ) برای نیروهای شرکتی فراهم کرده و آنها نمی توانند به درستی وظایف محوله در مورد محافظت از اراضی ملی به اجرا درآورند.
این مسئول در اداره منابع طبیعی بابل، عدم رعایت حقآبه را یکی از موارد مهم در نابودی جنگل برشمرد و یادآورشد: در حالی سدسازی انجام شد که مجریان حقآبه جنگل را رعایت نکردند؛ ایجاد سد و قطع روان آب ها سبب مشکلاتی برای پوشش گیاهی و جانوری جنگلی شد و به اسم تأمین آب آشامیدنی مورد نیاز خود، تشنگی و خشکسالی را به جنگل هدیه دادند.
زنگ خطر نابودی جنگل های هیرکانی به صدا درآمد
یک کارشناس جنگلداری هم به ایسنا اظهار داشت: طبق آمار منابع طبیعی از ۲ میلیون هکتار جنگل هیرکانی کشور ۵۳ درصد آن در مازندران بوده و نیمی از جنگل های هیرکانی ثبت شده در سازمان جهانی یونسکو در جغرافیای مازندران واقع شده است.
علیرضا محمدی راد با اعلان اینکه استان مازندران ۲ میلیون و چهار هزار هکتار مساحت دارد که یک میلیون و ۷۰۰ هزار هکتار آن عرصه های طبیعی شامل جنگل و مراتع است، اظهار داشت: در این جنگلها ۲۹۶ گونه پرنده، ۹۸ گونه پستاندار که برخی منقرض شدند، ۸۰ گونه درختی، ۵۰ گونه درختچه ای نظیر توسکا، گیلاس وحشی، سرخدار، بلوط، راش، مَمرَز، بارانک، زغال اخته، ازگیل، انار، زالزالک، زربین و سایر گونه ها وجود دارد.
این کارشناس جنگلداری افزود: مساحت این جنگلها از ۳.۴ میلیون هکتار در سال ۱۳۴۷ به ۱.۲ میلیون هکتار رسیده و به این معناست که زنگ خطر نابودی به صدا در آمده است.
حذف شورایعالی جنگلها بدترین تصمیم ممکن
یک کارشناس ارشد منابع طبیعی در این خصوص ضمن اشاره به این که مشکلی که امروزه در حوزه منابع طبیعی با آن مواجه هستیم از نبود علم کافی در حوزه جنگلداری است، اظهار داشت: امروزه کسانی بر مسند قدرت در حوزه جنگل قرار گرفتند که علم کافی در این بخش را ندارند.
نصرت الله اکبری در گفتگو با ایسنا، حذف شورایعالی جنگلها را از بدترین مصوبه های کشور برشمرد و اضافه کرد: حذف این شورا در واقع حذف متولیان محافظت از عرصه و عیان جنگل بود و عملاً با حذف شورایعالی جنگلها نظارت و برنامه های متغییر برای محافظت از جنگلها به فراموشی سپرده شد.
وی با اعلان اینکه جنگلها گرفتار فاجعه زیست محیطی شدند، تصریح کرد: دیگر اثری از درختان صنعتی مثل ممرز و افرا نیست و جنگل های بابل میزبان ازگیل و میوه های وحشی هستند.
اکبری به اجرای برنامه غلط طرح تنفس جنگل اشاره نمود و افزود: اجرای این طرح به مدت ۸ سال نتیجه ای جز نابودی جنگل، انهدام و تخریب چهار هزار کیلومتر راه جاده ای جنگلی، بیکاری هزاران کارگر و کارمند و کارخانه های وابسته به چوب و فرآورده های جنگلی (سلولزی)، همینطور تجاوز و تخریب جنگل، بازگذاشتن دست قاچاقچیان چوب و تبدیل عرصه به ویلاها نداشت.
وی با تکیه بر وضعیت اسفناک جنگل های هیرکانی بیان کرد: آیا متولیان امر این همه اتاق و کلبه ای که در دل جنگلها بدون بررسی و نظارت ایجاد می شود را نمی بینند یا خودرا به خواب زدند؟
این کارشناس پیشین منابع طبیعی با اعلان اینکه ما باید امانت دار نسل آینده باشیم، اظهار داشت: بدترین وضعیت جنگلها را در یک دهه گذشته شاهدیم و این در حالیست که متولیان امر سکوت کردند.
وی ضمن اشاره به از میان رفتن چهارهزار کیلومتر جاده جنگلی، اشاره کرد: دستگاههای خدمات رسان در عرضه خدمات به مردم منطقه سنگ اندازی و بهانه تراشی می کنند اما چه طور به جهت وابستگی به یک صاحب نفوذ، ۲ کیلومتر کابل برق را به دل جنگلها می برند.
اکبری ضمن اشاره به این که دامداران از بزرگترین متجاوزان عرصه جنگلی هستند و ۳۰ درصد دامداران خوش نشین شدند، تصریح کرد: دامدارانی که فقط اجازه چرا در جنگل داشتند امروزه هر کدام ۲ هکتار مرکبات و ۲ هکتار زمین شالیزاری دارند. پس نظارت متولیان امر چه شد؟
نابودی جنگل با صدور کدهای روستایی برای تک خانوارهای پراکنده در جنگل
یک فعال محیط زیستی نیز به ایسنا اظهار داشت: امروزه جنگل خواری عامل بسیار مهم و اثرگذار در عوامل مختلف در حوزه نابودی جنگل های هیرکانی است. تمام تخریب و نابودی جنگلها ابتدا بصورت عرضه طرح های کوچک و زودبازده بدون صدمه به مناطق جنگلی عنوان می شود اما با شروع طرح ها شاهد تخریب و ساخت وسازهای غیر مجاز در دل این جنگل های بکر هستیم.
محمد فیروزمند، اضافه کرد: گرچه بخشی از صدمه ها را به پای عوامل طبیعی می نویسیم تا کارمان را توجیه نماییم اما واقعیت اینست که هر سیل و بلای طبیعی حاصل خودخواهی بشر و عدم توجه به نعمات الهی است.
وی به نابودی منطقه بکر گلیرون با صدور کدهای روستایی منفعتی اشاره نمود و اظهار داشت: صدور کدهای روستایی از ناحیه فرمانداری در سنوات ماضی برای تک خانوارهای پراکنده در جنگل که با اعمال نفوذ متنفذین بوسیله جمع آوری امضاء و سندسازی و تبدیل این گونه جوامع به روستا انجام گرفت، سبب تشدید تخریب و تجاوز به جنگلها شد.
فیروزمند اقدامات فاقد مجوز و دریافت استعلام از دستگاه متولی انفال (اداره منابع طبیعی) از ناحیه دستگاههای خدمات رسان مانند برق، راه و ترابری، جهاد کشاورزی و در سنوات اخیر اداره گاز برای خانوارهای پراکنده در دل جنگل را سبب چند تکه شدن جنگل های پیوسته مناطق حوزه استحفاظی و افزایش تخریب و تجاوز با انواع تغییر کاربری ها نظیر باغ و اراضی زراعی و ساخت وسازهای بی رویه در جنگل دانست و خاطرنشان کرد که این مساله حتی در شکلی وسیع و لجام گسیخته به مراتع ییلاقی بالادست هم تسری پیدا کرده است.
این کارشناس و فعال محیط زیست اشاره کرد: وجود ۲ جاده غیراصولی و غیراستاندارد در بندپی شرقی بابل و به دنبال آن جاده ها و مسیرهای فرعی منشعب از این مسیرها در کنار افزایش ساخت ابنیه و منازل مسکونی و ایجاد روستای های غیرقانونی که برآمده از صدور کدهای روستایی به شرح فوق بوده، موجبات بروز خسارات جبران ناپذیری به منابع طبیعی خصوصاً جنگل های منطقه شده است.
وی با اظهار نگرانی از تخریب عرصه های طبیعی مازندران تصریح کرد: خشکسالی سال جاری زنگ اخطار طبیعت به بشر بود که ناجوانمردانه در حال تخریب آن هستند.
فیروزمند با تکیه بر این که کوهپایه ها و مناطق بالادست پر از ویلاهای لاکچری شده که با نفوذ برخی، سر به فلک کشیده اند و دیگر از طبیعت بکر خبری نیست، اشاره کرد: اظهار نگرانی کوه نشینان از تخریب طبیعت و آلودگی زیستی چالش جدی این مناطق است.
وی ضمن اشاره به این که جنگلبانان ما دیگر امنیت جانی ندارند، اظهار داشت: متجاوزین به عرصه طبیعی چنان گستاخ شدند که بدون ترس از قانون به جنگلبانان حمله می کنند و باکی از مجازات ندارند.
این فعال و دوستدار محیط زیست همینطور خواهان تعیین شعبات ویژه و خاص و استفاده از قضات متخصص و آشنا به قوانین و مقررات برای رسیدگی به جرایم و پرونده های ارسالی از ادارات منابع طبیعی در مراجع قضایی شد و اظهار داشت: وجود این شعبات سبب می شود تا خارج نوبت به این گونه مسایل رسیدگی شود و دادرسی تسریع یابد.
بطور خلاصه محمدعلی امامقلی زاده ضمن اشاره به اینکه در عرصه جلوگیری از تصرف اراضی ملی و آزادسازی اراضی تجاوزی ذیل تبصره ماده ۵۵ هم ۱۶۶ فقره به مساحت ۶۴ هکتار انجام شد، افزود: همین طور در بخش حریق و اطفا آتش سوزی هم ۱۴ فقره به مساحت ۱.۵ هکتار انجام شد. حذف شورای عالی جنگل ها بدترین تصمیم ممکن یک کارشناس ارشد منابع طبیعی در این خصوص ضمن اشاره به اینکه مشکلی که امروزه در عرصه منابع طبیعی با آن مواجه هستیم از نبود علم کافی در عرصه جنگلداری است، عنوان کرد: امروزه کسانی بر مسند قدرت در عرصه جنگل قرار گرفتند که علم کافی در این بخش را ندارند. نصرت الله اکبری در گفتگو با ایسنا، حذف شورای عالی جنگل ها را از بدترین مصوبه های کشور برشمرد و افزود: حذف این شورا در حقیقت حذف متولیان حفاظت از عرصه و عیان جنگل بود و در عمل با حذف شورای عالی جنگل ها نظارت و برنامه های متغییر برای حفاظت از جنگل ها به فراموشی سپرده شد.
منبع: agrobot.ir