ربات کشاورز: یکی از مشکلاتی که بعضی از زوجین با آن روبه رو هستند، سقط مکرر خودبه خودی جنین است که سبب نگرانی و ناکامی آنها می گردد. سقط مکرر جنین به شرایطی اطلاق می گردد که جنین در خلال نیمه اول حاملگی دو یا سه مرتبه بیشتر به صورت خودبخودی سقط شود.
به گزارش ربات کشاورز به نقل از ایسنا، دکتر سهیلا انصاری پور، جراح و متخصص زنان، زایمان و فلوشیپ ناباروری، عضو هیأت علمی پژوهشگاه و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا، در مورد سقط مکرر و شیوع آن در جامعه اظهار داشت: اگر خانمی در نیمه اول حاملگی (۲۰ الی ۲۴ هفتگی)، دو بار متوالی سقط بالینی یا گزارشی توسط سونوگرافی داشته باشد یا اینکه سه بار به صورت غیر متوالی سقط داشته باشد، سقط مکرر خوانده می گردد.
وی افزود: سقط یکی از شایع ترین عوارض حاملگی است و حدود ۱۵ درصد از زنان امکان دارد یک مرتبه آنرا تجربه کنند. یعنی یک خانم از هر شش نفر خانم، امکان دارد، یکبارسقط را در دوران حاملگی تجربه کند. اما شیوع سقط مکرر در حدود دو تا پنج درصد خانم ها را در سنین باروری در برمی گیرد.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه ابن سینا با اشاره به علل سقط مکرر، تشریح کرد: در بیشتر از ۸۰ درصد مواقع سقط جنین در سه ماهه اول و خصوصا کمتر از ۱۰ هفته حاملگی اتفاق می افتد، شامل حاملگی های شیمیایی که فقط نتیجه تست حاملگی مثبت می گردد یا حاملگی های پوچ که فقط ساک حاملگی تشکیل می شود، همینطور حاملگی هایی که علیرغم تشکیل جنین، فعالیت قلب جنین مشاهده نمی گردد. در بیشتر اوقات، وقتی سقط در هفته های اول حاملگی اتفاق می افتد، علت آن ناهنجاری های ساختمانی یا کروموزومی جنین است و این مشکلات عموما ناشی از اشکالات تخمک است. باآنکه اخیراً مشکلات اسپرم هم مطالعه و بررسی شده و نشان داده شده است که اشکالات اسپرم هم می تواند همچون علل سقط باشد، اما در اغلب مواقع، سقط زودرس، در رابطه با اشکالات تخمک است.
انصاری پور با اشاره به اینکه یکی از مهمترین فاکتورهای خطر سقط مکرر، سن خانم ها است که با بالا رفتن آن احتمال سقط های حاملگی افزوده می شود، تصریح کرد: با اینکه علل دیگری همچون علل ایمونولوژی، رحمی، اختلالات اکتسابی و مادرزادی انعقادی- هورمونی هم برای سقط مکرر وجود دارد اما شایع ترین علت سقط مکرر چنانچه در هفته های اول حاملگی باشد مربوط به مسائل جنینی است.
عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا با اشاره به طرح بررسی حاملگی ۹۱۱ بیمار مبتلا به سقط مکرر و نتایج ناشی از آن از جانب این مرکز، تشریح کرد: مرکز درمان ناباروری ابن سینا از سال ۸۲ به صورت تخصصی، اولین کلینیک سقط مکرر کشور را راه اندازی نمود. این کلینیک کار خویش را به صورت تیمی متشکل از متخصصان ایمونولوژی، تغذیه، زنان، ژنتیک، اورولوژی، داخلی و روانپزشکی آغاز کرد و مسئولیت تحقیق، پژوهش و درمان بیماران مبتلا به سقط مکرر را به عهده گرفت. از سال ۹۴ با اختصاص فضایی فیزیکی مستقل به این کلینیک، زنان آبستن و غیر آبستن توانستند از پیش از بارداری، حین حاملگی و تا هنگام تولد نوزاد، تحت مراقبت قرار بگیرند. بدین سان داده های این بیماران به ثبت رسید. این داده ها شامل اطلاعات مربوط به ۹۱۱ بیمار مبتلا به سقط است که باید گفت نتایج جالبی از تجزیه و تحلیل این اطلاعات به دست آمده است.
ایشان در ادامه تشریح کرد: در واقع مهمترین فاکتوری که با سقط مکرر ارتباط داشته است، سن خانم ها و تعداد سقط مکرر است. به صورتی که هر چه سن خانم ها و تعداد سقط آنها بالاتر می رود، احتمال وقوع سقط مکرر افزایش می یابد. البته در این داده ها، سن خانم ها به صورت اکثریت، یعنی ۷۱ درصد زیر ۳۵ سال بودند، ۲۳ درصد از آنها ۳۵ تا ۴۰ سال و تنها ۶ درصد موارد بالای ۴۰ سال بودند. ازاین رو میزان موفقیت بستگی کامل به سن خانم ها و تعداد سقط آنان دارد.
۵۰ تا ۶۰ درصد عوامل سقط ناشناخته هستند
ایشان در مورد دخالت فاکتور مردانه در علت سقط مکرر عنوان کرد: در واقع نیمی از ژن ها و کروموزوم های جنین از پدر به ارث می رسد و برای ارزیابی و بررسی آن، تست هایی وجود دارد که از گذشته هم برای تشخیص سقط مکرر مرسوم بوده است، شامل درخواست آزمایش کاریوتیپ یا کروموزوم والدین. از آنجائیکه حدود دو تا سه درصد والدین یعنی پدر یا مادر می توانند مبتلا به اختلالات جابجایی کروموزومی باشند با استفاده از مشاوره ژنتیک می توانند با استفاده از عمل IVF وانجام تست های تشخیصی پیش از لانه گزینی، جنینی سالم داشته باشند.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه ابن سینا در تشریح دورنمای درمان سقط مکرر در آینده، عنوان کرد: هم اکنون با عنایت به مطالعات بسیاری که انجام شده است، نتیجه درمان سقط مکرر برای خیلی از بیماران رضایت بخش است. علیرغم اینکه حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد، حتی در بعضی موارد تا ۷۰ درصد از علل سقط ناشناخته هستند، نتیجه بهتری حتی نسبت به سقط مکرر با علل مشخص دریافت می گردد. با عنایت به مطالعات و تحقیقاتی که هم اکنون انجام می شود، به نظر می رسد میزان سقط مکرر با علل ناشناخته در آینده رو به کاهش خواهد بود.
مروری بر هزینه های درمان
این متخصص زنان و زایمان در تشریح هزینه های درمان در سقط مکرر، اظهار داشت: با عنایت به دستورالعمل های کلی و بین المللی که وجود دارد، بعضی از تست ها باید برای بیمارانی که دو بار سقط متوالی و بالینی داشتند صورت گیرد. یک سری از تست ها هم نباید صورت گیرد و در مورد بعضی از تست ها هم اختلاف نظرهایی وجود دارد. ازاین رو با عنایت به مشورت های صورت گرفته با متخصصان ژنتیک و ایمونولوژی به یک اتفاق نظر رسیدیم تا بیماران را بر مبنای میزان و نوع سقط، تقسیم بندی کرده و تست های مورد نیاز برای آنها صورت گیرد. همچون بیمارانی که سقط های زودرس پوچ یا سقط هایی در مراحل اولیه حاملگی دارند که با استفاده از درمان های انتظاری و ساده تر می توانند درمان شوند، در نتیجه هزینه ها هم برای این بیماران پایین تر است. درمان های هزینه بر و تهاجمی تر هم به بیمارانی اختصاص می یابد که تعداد سقط های بالاتری داشته اند و درمان های قبلی ایشان با شکست مواجه شده است.
بسیاری از سقط های بدون علت ریشه ایمونولوژیک دارند
دکتر مریم توکلی، متخصص ایمونولوژی، عضو هیأت علمی پژوهشگاه و عضو تیم تخصصی مرکز درمان ناباروری ابن سینا، هم در مورد نقش سیستم ایمنی در سقط مکرر، اظهار داشت: سیستم ایمنی یکی از مهمترین عواملی است که در بقای حاملگی و وقوع آن موثر است. به این علت که نیمی از جنین از پدر است، در نتیجه برای بدن مادر غریبه است و سیستم ایمنی، هر غریبه ای را برای بدن نمی پذیرد. ازاین رو برای پیشرفت موفق در هر بارداری، سیستم ایمنی باید خویش را با جنین تطبیق دهد که در حالت طبیعی این اتفاق در بدن صورت می گیرد اما در بعضی موارد امکان دارد اختلالاتی در سیستم ایمنی بدن وجود داشته باشد که سبب جلوگیری تطبیق سیستم ایمنی بدن جنین می گردد و جنین را بعنوان غریبه ای در بدن شناسایی می کند. در نتیجه بر ضد جنین فعالیت نموده و نهایتاً آنرا پس می زند که این مورد امکان دارد در همان ابتدا یعنی در زمان لانه گزینی اتفاق بیفتد. هرچند در بعضی مواقع امکان دارد لانه گزینی جنین انجام شده و حاملگی صورت پذیرد اما بعد از مدتی جنین سقط می گردد.
او همینطور تصریح کرد: معمولاً سیستم ایمنی، بخصوص در سه ماهه اول بارداری، می تواند نقش بسیار مهمی را ایفا کند و بعد از آن به تدریج در سه ماهه دوم نقش آن کمتر می گردد که البته باید گفت در این دوره احتمال سقط به صورت کامل از بین نمی رود اما در سه ماهه سوم شاید بتوان اظهار داشت که سیستم ایمنی بدن دیگر نقشی در از دست رفتن حاملگی ندارد و در واقع ما به هنگام بارداری، به یک تنظیم برای سیستم ایمنی نیاز داریم.
عضو هیأت علمی پژوهشگاه ابن سینا، ضمن اشاره به مشاوره ایمونولوژی پیش از بارداری، خاطرنشان کرد: اساساً شرح حال، بعنوان نخستین مبحث مهم به هنگام مشاوره مطرح می گردد و گرفتن شرح حال دقیق از بیمار و خانواده اش برای به دست آوردن زمینه ای از شرایط فرد اهمیت فراوان دارد. در واقع با عنایت به آن می توانیم یک سری از آزمایشات را درخواست دهیم که عملکرد سیستم ایمنی و مواردی که می توانند در سقط نقش داشته باشند را ارزیابی نماییم.
ایشان در ادامه خاطرنشان کرد: در بسیاری مواقع که بیماران به پزشک زنان رجوع می کنند، علت سقط در آنها تشخیص داده نمی گردد و در این مواقع است که مشاوره ایمونولوژی صورت می پذیرد و بررسی می گردد که آیا سیستم ایمنی علت سقط است یا خیر. باید گفت خیلی از سقط هایی که بعنوان سقط های بدون علت شناخته می شوند در حقیقت ریشه ایمونولوژیک دارند، یعنی درگیری سیستم ایمنی، به صورتی که ۷۰ درصد از علل سقط هایی که بدون علت هستند به خاطر وجود مشکلات سیستم ایمنی است. ازاین رو مشاوره ایمونولوژی در صورتیکه ارزیابی دقیقی از سیستم ایمنی بدن بیمار داشته باشد، می تواند بسیار کمک کننده باشد و با عنایت به درمان ساده سقط در صورت شناخته شدن علت، باید گفت این مشاوره از اهمیت بسیار زیادی برخوردار می باشد.
توکلی در ادامه اضافه کرد: اگر علل ایمونولوژیک برای بیماران مبتلا به سقط مکرر تشخیص داده شود، صرف نظر از تعداد سقط هایی که وجود دارد، شانس موفقیت در درمان حدود ۷۸ درصد است که نشان دهنده آمار بسیار خوبی است.
لزوم رجوع به پزشک یک ماه پیش از بارداری
او همینطور تصریح کرد: هر چیزی که از بیمار دفع شود و به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده شود، اهمیت بسیاری برای بررسی های ایمونولوژیک دارد. وقتی یک پاتولوژیست به صورت حرفه ای نمونه را بررسی می کند می تواند اطلاعاتی را به ما بدهد که با استفاده از آن اطلاعات می توانیم در بعضی موارد تا حدود ۵۰ درصد علت سقط را تشخیص دهیم. در بعضی موارد هم تنها با پاتولوژی است که می توانیم علت سقط را متوجه شویم یعنی بعضی از علل سقط وجود دارند که هیچ روش تشخیصی ندارند و فقط با استفاده از نتیجه پاتولوژی محصولات حاملگی، می توان علت سقط را دریافت اما دسته ای از سقط های ایمونولوژیک هستند که درمان مخصوص به خویش را دارند ازاین رو مهم می باشد هر چیزی که دفع می گردد به آزمایشگاه پاتولوژی فرستاده شود، تا ما بتوانیم با استفاده از نتایج به دست آمده، درمان های لازم را انجام دهیم.
به نقل از ر وابط عمومی پژوهشگاه تکنولوژی های جدید علوم زیستی جهاددانشگاهی_ ابن سینا، عضو هیأت علمی پژوهشگاه ابن سینا با اشاره به اینکه بهترین حالت برای درمان های ایمنی یک ماه پیش از حاملگی است، خاطرنشان کرد: اگر نیاز به بررسی و درمان هست باید پیش از حاملگی صورت گیرد و معمولاً هنگامی که سقط اتفاق می افتد، بلافاصله نمی توانیم آزمایشات ایمنی را انجام دهیم و حدود سه ماه بعد از سقط می توانیم آزمایش های لازم را از لحاظ بررسی های ایمنی درخواست دهیم، به همین علت رجوع بیمار بلافاصله بعد از سقط، جهت بررسی های ایمونولوژی سفارش نمی گردد.