به گزارش ربات کشاورز دکتر حسن نمک دوست اظهار داشت: ما همواره در موقعیت کتمان بحران قرار داریم بنابراین هیچ گاه مهیای مقابله با آن نمی شویم.
به گزارش ربات کشاورز به نقل از ایسنا، دکتر حسن نمکدوست در نشست “افکار عمومی جامعه ایران در قبال فاجعه” که بامداد امروز (سه شنبه ۲۷ فروردین) از جانب ایسپا برگزار شد، اظهار نمود: وقتی که راجع به فضای ذهنی کنونی صحبت می نماییم علی القاعده این فضای ذهنی تفاوت های جدی با گذشته دارد. وقتی من آغاز به تحصیل در رشته ارتباطات و روزنامه نگاری کردم بحث تأثیر تلویزیون بر افکار عمومی مطرح بود و تأثیر رادیو بر افکار عمومی بحثی کهنه بود و همینطور مطبوعات قهرمان اصلی بحث تأثیر بر افکار عمومی نبودند.
وی اضافه کرد: در آن زمان رسانه های جریان اصلی، سرمایه های هنگفتی در دست داشتند و این رسانه ها که نماد اصلی آنها در آن مقطع تلویزیون بود به لحاظ تکنیکال و نه به لحاظ محتوا سهم بزرگی در شکل گیری افکار عمومی داشتند. ما الان از تلویزیون بعنوان قهرمان گذر کردیم و به این رسیده ایم که خودمان هم به لحاظ تکنیکال و هم به لحاظ محتوایی می توانیم یک رسانه باشیم.
دکتر نمک دوست با طرح این پرسش که “اکنون مانع شما برای انتشار هر محتوایی چیست؟ ” اظهار داشت: هیچ چیز به جز اراده شخصی خودتان مانع شما برای انتشار محتواهای مختلف نیست. متقابلاً هیچ چیز مانع شما به جز اراده شخصی خودتان برای دریافت محتواهای مختلف نیست.
این استاد ارتباطات تصریح کرد: از آن زمانی که به صفحات معجزه گر تلویزیون و صفحات معجزه گر روزنامه خیره می شدیم یا صدای دلنشین رادیو را گوش می دادیم گذشته است. الان شما می توانید هر محتوایی تولید کنید و از آن مهم تر به هر محتوایی واکنش نشان دهید به همین خاطر از نظر ما اینکه رسانه ها زمانی بعنوان مهندسان تا عمله های ساخت پدیده ای به نام افکار عمومی بودند گذشته ما الان جایگاه یگانه ای نداریم و تبدیل به یک کنشگر در کنار کنشگران دیگر شدیم.
همواره در موقعیت کتمان بحران قرار داریم!
وی با اشاره به اینکه افکار عمومی پدیده های بسیار نو شونده، پیاپی و درگیر با دیگر افکار عمومی ها است، اظهار داشت: چه در مفهوم افکار عمومی به معنای یکپارچه و در چه معنای افکار عمومی ها پذیرش اینکه ایران کشوری درگیر بحران های طبیعی و خود ساخته است بعنوان یک مفهوم جدی مورد نظر نیست.
نمکدوست افزود: ایران کشوری است که به لحاظ ماهیتی در موقعیت های بحرانی گوناگونی قرار دارد و چه بخواهیم و چه نخواهیم سرنوشت ایرانی ها با پدیده هایی مثل زلزله، خشکسالی، و حالا سیل گره خورده است. علاوه بر آن ما بحران های دست ساز خودمان را هم تولید می نماییم. مثلاً هر ساله ۱۵ هزار نفر در تصادفات کشته می شوند. و بر مبنای یک آمار غیر رسمی دو تا سه برابر این عدد در تصادفات افراد معلول می شوند. نزدیک ۷ تا ۸ درصد تولید ناخالص کشور در تصادفات هزینه می شود این عددی است که کل بودجه سطوح مختلف آموزش کشور به این عدد نمی رسد.
وی با طرح این پرسش که چرا آن چه که به آن افکار عمومی گفته می شود قرار گرفتن ایران در موقعیت های بحرانی را نمی پذیرد، اظهار داشت: نخستین مواجهه افراد به هنگام روبه رو شدن با بحران، انکار است. ما همواره در موقعیت کتمان بحران قرار داریم بنابراین هیچ گاه مهیای مقابله با آن نمی شویم به صورت مثال همه می دانیم تهران درگیر آلودگی هوا است اما واکنش عملی به آن نشان نمی دهیم؛ نه در معنای افکار عمومی و نه در معنای افکار عمومی ها. تا چند هفته پیش می دانستیم ایران کشوری کم آب است اما هیچکدام فکری برای مواجه با بحران کم آبی نمی نماییم.
در درک مفهوم بحران فرقی بین رسانه ها و کف خیابان نیست
این استاد ارتباطات افزود: من بعنوان فردی که از سال ۵۶ در فضای رسانه ای و ارتباطی کشور کار کرده ام می گویم فرقی بین رسانه های ما و کف خیابان در درک مفهوم بحران وجود ندارد. متخصصان ارتباطات ما هم مثل من و شما به جز معدودی اندک که قاعده را هیچ گاه زیر سوال نمی برند هیچ گونه آمادگی برای مواجه شدن با مفهوم بحران ندارند. روح و روان برای مواجهه با بحران چگونه باید آماده شود؟ رسانه های ما نمی دانند. متخصصان ارتباطات ما به جز انگشت شماری نمی دانند. الان همه ما علیرغم این که باران یک رحمت الهی است لحظه شماری می نماییم تا سیل متوقف شود اما پس از اینکه تمام شود چه می کنیم؟ آیا درباره آن بحث و گفت و گو می کنیم؟ جمع بندی می کنیم؟ درباره چگونگی مواجه شدن با آن تصمیم می گیریم یا این که باردیگر نادیده اش می گیریم؟! رسانه های ما بلد نیستند مواجه شدن با بلایای طبیعی را به یک دستورالعمل اجتماعی تبدیل کنند. باید آماده شدن برای سیل های آینده به یک دستورالعمل اجتماعی و مطالبه اجتماعی تبدیل گردد. متخصصان ارتباطات و رسانه های اجتماعی ما باید کمک کنند که در جامعه آمادگی برای رویارویی با بحران سیل به وجود بیاید. این نبود آمادگی چه در سطح رسانه های جریان اصلی و چه در سطح رسانه های آلترناتیو ایجاد نشده است.
نمکدوست با اشاره به اینکه این سیل در ایام تعطیلات نوروز اتفاق افتاده بود اظهار داشت: بنابراین اساساً مطبوعات کشور نتوانستند چندان به این بلای طبیعی بپردازند و عموم خبرگزاری ها به کمک همکاران کشیک کار را انجام دادند. پیغام های رادیو و تلویزیون درباره سیل به علل مختلف مورد اطمینان جامعه قرار نمی گرفت. ما در این پدیده سیل از موهبت رسانه های جریان اصلی تا حدود زیادی محروم بودیم. حتی هفدهم فروردین برخی روزنامه ها تیتر صفحه ی اول را به سیل اختصاص ندادند. تیتر یکی از روزنامه ها پس از سیل اشاره به اتفاقات روز اول عید یعنی پیام های نوروزی داشت و نه سیل.
این روزنامه نگار با بیان این که در رسانه های آلترناتیو هم بخش مهمی از مباحثات به بحث های پیشین و پسین سیاسی مرتبط بود اظهار داشت: این ها نشان داده است ما به لحاظ مدیریت رسانه ای در سطح کلان و در سطح خُرد مهیای این بحث نیستیم.
نمکدوست با اشاره به اینکه از نگاه فردی مثل من بحران و مصیبت جز لاینفک زیست اجتماعی در ایران است، اظهار داشت: در آنچه که به آن افکار عمومی می گویم این واقعیت برخورد با حوادث جایگاه کنشگرانه خویش را ندارد اگر بدانیم زلزله و آلودگی هوا وجود دارد به آن واکنشی نشان نمی دهیم. رسانه ها چه در مفهوم جریان اصلی که وظیفه اصلی آن است و چه شبکه های اجتماعی نتوانستند مفهوم بحران را به یک مفهوم مورد اجماع میان خود نزدیک نماییم.