مروری بر فعالیت های جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران به مناسبت روز پزشک؛ از درمان واریس در کمتر از یک ساعت تا پیشگیری از قطع عضو بیماران دیابتی

به گزارش ربات کشاورز جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران همزمان با تاسیس سازمان جهاد دانشگاهی در سال ۵۹ افتتاح شد. این واحد، در طول سال های فعالیت خود اقداماتی همچون آموزش امداد، درمان سرطان پستان، کمک به بیماران آلرژیک و درمان واریس در کمتر از یک ساعت را در کارنامه خود دارد.
به گزارش ربات کشاورز به نقل از ایسنا، بعد از چهار دهه کمتر کسی پیدا می شود که تحصیلات دانشگاهی را طی کرده باشد، اما از خدمات جهاد دانشگاهی اطلاعی نداشته باشد. از اخبار خبرگزاری ایسنا و مرکز افکار سنجی ایران که خدماتشان به جامعه را می توان عمومی تلقی نمود تا پایگاه مرکز اطلاعات علمی (SID) که هر دانشجویی برای رساله و تحقیقات خود از آن بهره می برد جهاد دانشگاهی را بعنوان یکی از بازوهای فرایند توسعه کشور تبدیل نموده است. علاوه بر این نمونه ها جهاد دانشگاهی ید طولایی در عرضه خدمات در حوزه پزشکی دارد که به مناسبت روز پزشک به بعضی از آنها خواهیم پرداخت.

جهاد پاسخ گوی نیازهای علمی جامعه
جهاد دانشگاهی در سال ۵۹ تاسیس شد. فلسفه تشکیل این سازمان را می توان در ضرب المثل انگلیسی «necessity is the mother of invention» (نیاز مادر خلاقیت است) پیدا کرد. جهاد دانشگاهی در چهل سال فعالیت خود بنا بر شرایط و نیازهای زمانه خدماتی متفاوت عرضه کرده است. با تاسیس جهاد دانشگاهی در ستاد انقلاب فرهنگی در ۱۶ مرداد ۵۹ قرار بر این بود تا این مجموعه در روستاها و مناطق محروم فعالیت سوادآموزی را دنبال کنند. اما با شروع جنگ تحمیلی در شهریور ماه همان سال جهاد دانشگاهی این رسالت را پیدا کرد تا به رزمندگان خدمات علمی عرضه نماید. در سال ۶۵ هم در اساسنامه جهاد دانشگاهی بازبینی شد و در اساسنامه این مجموعه به فعالیت تحقیقاتی سازمان تاکید گردید. به تدریج مشاهده می نماییم که پس از آخر جنگ مأموریت علمی و تحقیقاتی جهاد از سال ۶۹ جدی تر شد. این سازمان مأموریت برقراری ارتباط بین دانشگاه و صنعت را بر عهده گرفت و در دهه های بعدی هم تعدادی موسسه آموزش عالی بنیان گذاشت.

پاسخ جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران به نیازها در برهه های مختلف
حوزه سلامت و پزشکی از حوزه های فعال جهاد دانشگاهی است. همزمان با تاسیس سازمان جهاد دانشگاهی در سال ۵۹، جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران هم تاسیس شد. جهاد علوم پزشکی تهران که ۱۶ مرداد سال جاری چهل سالگی خویش را جشن گرفت، قدیمی ترین و یکی از دو واحد جهاد دانشگاهی در حوزه علوم پزشکی است. بعد از شکل گیری این واحد جهاد دانشگاهی دو واحد دیگر جهاد دانشگاهی در حوزه پزشکی (جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی و جهاد دانشگاهی علوم پزشکی ایران) در دهه ۶۰ شکل گرفتند که حالا فقط جهادهای علوم پزشکی تهران و شهید بهشتی فعالیت دارند. ازاین رو به نظر می آید باید به صورت جداگانه به فعالیتهای اثرگذار جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در حوزه سلامت و پزشکی پرداخت.
با نگاهی به فعالیتهای جهاد علوم پزشکی تهران مشاهده می نماییم جامعه هدف خدمات این مجموعه در حوزه پزشکی دو گروه به شمار می روند. اول از همه عموم مردم و افراد جامعه و سپس جامعه پزشکی.
عموم مردم این خدمات را به صورت مستقیم از واحدها و مراکز درمانی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران که از معتبرترین واحدهای درمانی در سطح کشور هستند دریافت می کنند. دسته دوم خدمات هم در نهایت به صورت غیرمستقیم به عموم مردم تسری پیدا می کند. این نوع خدمات از جنس آموزش و پژوهش هستند. اما به خاطر فعالیت گسترده و پرسابقه چهل ساله دست عرضه آمار دقیق به کسانی که از این خدمات بهره برده اند – از عموم مردم گرفته تا فارغ­التحصیلان پزشکی – بسیار دشوار است. با این وجود می توان به فعالیتهای شاخص و اثرگذار جهاد علوم پزشکی تهران در سالهای مختلف اشاره کرد؛ فعالیتهایی در حوزه های متفاوت که عزم این مجموعه به پاسخ دادن به نیازهای زمان را نشان داده است.

۴۰ سال آموزش امداد
نخستین نیاز جامعه که جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران تلاش کرد به آن پاسخ درخور دهد آموزش های امدادی و فوریت های پزشکی به دانشجویانی بود که علاقه مند بودند در دوران دفاع از سرزمین خود، به یاری رزمندگان بشتابند. جهاد دانشگاهی واحد علوم پزشکی تهران هم آموزش های امدادی خویش را به راه انداخت تا دانشجویانی که برای کمک به رزمنده ها پا به جبهه می گذارند بتوانند در زمان ها لازم به مجروحان کمک کنند. این دوره هنوز که هنوز است در این مجموعه آموزش داده می شود، البته با این تفاوت که به تناسب زمان و پیشرفت علم، دوره ها به روزتر شده اند.

خدمات دندانپزشکی از سال ۶۲؛ از ارتودنسی تا ایمپلنت
شاید خیلی ها ندانند که ایمپلنت یا کاشت دندان در ایران برای اولین بار در کلینیک دندان پزشکی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران انجام شد؛ کلینیکی که فعالیتش از سال ۶۲ شروع شد. در دوره ای هم که خدمات ارتودنسی در تعداد کمی از کلینیک های دندان پزشکی عرضه می شد و به زبان اقتصادی تقاضا بیشتر از عرضه بود مرکز دندان پزشکی جهاد دانشگاهی علاوه بر آن که این نوع خدمات را به هزاران نیازمند مشکلات دندان عرضه کرد با آموزش های تخصصی خود به دندان پزشکان این نوع خدمات به عموم دندان پزشکی ها برد تا همگان بتوانند با هزینه بهتر از آن استفاده کنند.

گام بزرگ جهاد دانشگاهی در سال ۷۵ برای درمان شایع ترین سرطان زنان
یکی از نیازهای عمومی جامعه در حوزه سلامت به حوزه زنان برمی گردد. برپایه آمار سرطان پستان شایع ترین سرطان هاست و در میان سرطان های زنان رتبه اول را دارد. البته مردان هم گرفتار این نوع سرطان می شوند اما نسبت ابتلای مردان به سرطان پستان در مقایسه با زنان یک به ۹۹ است. هر ۴۰ دقیقه یک زن در ایران به سرطان سینه مبتلا می شود و گفته می شود آمار مبتلایان به این بیماری در کشور هشت درصد جمعیت زنان است و از هر هشت زن مبتلا تنها دو نفر از بیماری خود اطلاع دارند. هرسال حدود ۱۵ هزار نفر مبتلا به سرطان پستان در ایران شناسایی می شوند. بر مبنای برآوردها این نرخ در دهه آینده به ۲۵ هزار نفر می رسد.
جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران یکی از پرافتخارترین عملکرد خود در چهل سال قبل را تاسیس پژوهشکده درمان بیماری های برست یا «پژوهشکده سرطان معتمد» می داند. این مرکز در سال ۷۵ افتتاح شد. پژوهشکده معتمد پس از آنکه توسعه پیدا کرد از جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران جدا شد. اما همچنان قطب علمی سرطان پستان در کشور و خاور میانه است. پلی کلینیک فوق تخصصی پژوهشکده پستان سالانه بیشتر از ۱۵۰ هزار رجوع کننده از سراسر ایران و کشورهای همسایه دارد.

سال ۷۸؛ در منزل بمانید تا پزشک به شما رجوع کند
«دم» یا درمان در منزل یکی از مراکز وابسته جهاد دانشگاهی است که در سال ۷۸ تاسیس شد. «دم» نخستین مرکزی در کشور است که به جای آنکه بیماران را به مطلب ها و کلینیک ها روانه کند، پزشکان را به بالین بیماران می فرستند. امروزه به خاطر گسترش فضای مجازی و تشکیل موسسه هایی که به شکلی رونوشتی از این موسسه محسوب می شوند «دم» آنطور که باید شهرت گذشته را ندارد اما طرح هایی در دست دارد که بتواند به نیازهای بیشتری در حوزه پزشکی پاسخ گو باشد. حالا ۵۰ هزار مشترک با تماس با شماره پنج رقمی ۶۴۰۶۴ از خدمات این مرکز استفاده می نمایند البته بخش اعظمی از مشترکان را سالمندانی که توان حرکت ندارند تشکیل می دهد.

استفاده از تجهیزات مدرن ترین تجهیزات لیزر پزشکی در جهاد از سال ۸۰
مرکز خدمات تخصصی پوست، مو و لیزر جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران در سال ۸۰ کار خویش را شروع کرد. این مرکز ابتدا با هدف عرضه خدمات در حوزه لیزر به پژوهشکده برست تاسیس شده بود اما با جدا شدن برست از مجموعه خدمات خویش را در حوزه پوست و مو ارائه نمود. این مرکز به نوین ترین تجهیزات لیزر پزشکی مجهز است بگونه ای که در آغاز فعالیت نمونه بعضی از تجهیزات مورد استفاده در هیچ مرکزی پیدا نمی شد.

شعار جهاد علوم پزشکی تهران در سال ۸۹: کمک به بیماران آلرژیک به منظور زندگی بهتر
حرکت به سمت صنعتی شدن با وجود آنکه زندگی بشر را آسان تر کرده است اما آثار مخربی هم به دنبال داشته است که اصلی ترین آن نشانه گرفتن سلامت انسان است. بیماری های آلرژیک که به دنبال افزایش آلاینده ها در محیط زندگی به بیماری های مزمن تبدیل گشته اند از دیگر حوزه­هایی است که جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران کوشیده با شعار «کمک به بیماران آلرژیک به منظور زندگی بهتر» و به صورت تخصصی به آن وارد شود. ازاین رو جهاد علوم پزشکی تهران کلینیک فوق تخصصی آلرژی را در سال ۱۳۸۹ تاسیس کرد. در این کلینیک که یکی از معدود مراکز جامع درمانی در کشور است علاوه بر ویزیت بیماران مبتلا به آسم، سرفه مزمن، آلرژی غذایی و دارویی، کهیر و و … کلیه تستهای تشخیصی هم انجام می شود.

مبارزه جهاد دانشگاهی با قطع عضو بیماران دیابتی از سال ۹۴
قطع عضو تا چندی قبل همیشه یکی از کابوس های بیماران مبتلا به زخم های مزمن اندام تحتانی مثل زخم های مزمن پای دیابتی و یا وریدی بود. پژوهشکده فناوری های زخم و ترمیم بافت (یارا) و مرکز درمانی زخم جهاد علوم دانشگاهی علوم پزشکی تهران که در سال ۹۴ تاسیس شد سهم مهمی در کاهش موارد قطع اندام تحتانی به علت زخمهای مزمن را برداشته است. این مرکز با تلفیقی از گروه های مختلف پزشکی مختلف بر مبنای جدید ترین و موثرترین دستورالعمل های مدیریت زخم های مزمن تلاش دارد طول درمان بیماران مبتلا به زخم های مزمن همچون زخم های دیابتی و وریدی را کم کند. این مرکز به صدها پزشک و پرستار آموزش داده است که اگر هر یک از آنها از قطع عضو یک نفر جلوگیری کرده باشند یارا نقش مهمی در سلامت جامعه ایفا کرده است.

درمان واریس از سال ۹۵ در کمتر از یک ساعت و بدون بیهوشی
واریس از بیماری های شایع در کشور است که جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران با آخرین امکانات و دستاوردهای پزشکی به آنها پاسخ می دهد. کلینیک واریس در سال ۹۵ تاسیس شد. در این کلینیک مدت درمان واریس به یک ساعت نمی رسد. روش های درمان واریس در این کلینیک بدون بیهوشی است و بیمار بعد از درمان می تواند به فعالیت خود ادامه دهد. از دیگر مزایای درمان واریس در این کلینیک باید به بستری نشدن بیمار، درد کمتر، استفاده نکردن از آنتی بیوتیک ها اشاره نمود.

سلامت آینده دغدغه امروز جهاد دانشگاهی
همانطور که مشاهده می نماییم جهاد دانشگاهی در هر برهه تاریخی تلاش کرده است که به یکی از نیازهای جامعه در حوزه سلامت و پزشکی پاسخ دهد. گاهی پاسخ گویی به این نیازها برای عموم مردم ملموس بوده است و گاه این خدمات به صورت تخصصی بوده و عموم آنها را به صورت غیرمستقیم از پزشکان دریافت کرده اند؛ همچون دو فصلنامه علمی پژوهشی بیماری های پستان و لیزر در پزشکی که در جهت مراکز مربوط منتشر می شوند.
جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران علاوه بر آنکه خدمات گذشته خویش را به روزرسانی و از آخرین دستاوردها و تجهزات استفاده می نماید قصد ورود به چند حوزه جدیدتر دارد. برای نمونه جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران این روزها مجری کلان پروژه شناسایی اختلالات ژنتیکی در خانواده هایی است که دو یا چند معلول دارند. این پروژه که در سطح ملی اجرایی می شود به دنبال دست پیدا کردن به نقشه ژن های معیوب معلولیت است تا از این طریق به پیشگیری از معلولیت در نسل های آینده کمک نماید.
جهاد دانشگاهی علوم پزشکی تهران همینطور با راه اندازی مرکز نوآوری و شتابدهی «منش» از ایده های خلاقانه جوانان که به سلامت جامعه کمک می نماید حمایت کند. بخصوص در شرایط کنونی که کشور در وضعیت تحریمی قرار دارد و خرید برخی خدمات و تجهیزات پزشکی از نظر اقتصادی هزینه بالایی به دنبال دارند، جهاد دانشگاهی تلاش دارد به این حوزه ها ورود پیدا کند تا علاوه بر کاهش هزینه های درمانی مانع خروج ثروت ملی از کشور شود.

منبع: