دبیر کارگروه صدمه های اجتماعی مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه اختلال افسردگی در سالمندی یک اختلال شایع است که پس از ۷۰ سالگی شیوع آن دو برابر می شود، عنوان کرد: شیوع افسردگی در سالمندان مقیم در جامعه بین ۱ تا ۱۰ درصد، در سالمندان بستری در بیمارستان حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد و در آسایشگاه های سالمندان به ۴۰ تا ۵۰ درصد هم می رسد.
به گزارش ربات کشاورز به نقل از ایسنا، دکتر محمدرضا نجارزادگان در وبینار تخصصی “سلامت روان در دوران سالمندی” که همزمان با هفته سلامت روان توسط معاونت پژوهشی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی برگزار شد، با اشاره به مبحث اختلال افسردگی در سالمندان و درمان های مربوط به آن، اظهار نمود: مقوله سالمندی به خصوص در کشور ما طی سالهای اخیر مورد توجه واقع شده و در کنار آن جمعیت سالمندی هم روز به روز در حال افزایش می باشد.
وی افزود: برآوردها نشان داده است که در سال ۲۰۵۰ تقریباً بین ۲۲ تا ۲۵ درصد افراد جامعه سن ۶۰ سال و بالاتر را داشته باشند که تقریباً یک چهارم تا یک پنجم افراد جامعه را تشکیل می دهد، بنابراین توجه به این مسئله باید مورد تاکید مسؤلان و سیاستگذاران باشد.
وی در تعریف افسردگی این مسئله را به خلق افسرده بهنجار و خلق افسرده نابهنجار تقسیم کرد و اظهار داشت: افسردگی بهنجار یا غمگینی ناشی از احساسات روزمره و یا اخبار و حوادث ناگواری است که طی روز می بینیم و می شنویم و یا از استرس هایی مانند داغ عزیزان، طلاق و غیره ناشی شده که خلق فرد را افسرده کرده ولی در عملکرداختلال جدی ایجاد نمی کند و گذراست.
نجارزادگان افزود: زمانی که از بیماری افسردگی صحبت می نماییم با خلق افسرده و احساس نافذ و فراگیری مواجه هستیم که با شدت و مدت نامتناسب با عامل استرس زا، اختلال عملکردی در فرد بوجود آورده و بیشتر ساعات روز فرد را درگیر می کند.
وی با اشاره به اینکه اختلال افسردگی در سالمندی یک اختلال شایع است که پس از ۷۰ سالگی شیوع آن دو برابر می شود، عنوان کرد: شیوع افسردگی در سالمندان مقیم در جامعه بین ۱ تا ۱۰ درصد، در سالمندان بستری در بیمارستان حدود ۱۰ تا ۱۲ درصد و در آسایشگاه های سالمندان به ۴۰ تا ۵۰ درصد هم می رسد.
اختلال افسردگی در زنان دوبرابر مردان است
نجارزادگان با اشاره به اینکه اختلال افسردگی در خانم ها نسبت به آقایان بیشتر شیوع داشته و تقریباً دو برابر است، افزود: بر مبنای مطالعات بومی شیوع اختلال افسردگی در کشور ما نسبت به آمارهای جهانی بسیار بیشتر برآورد شده، ضمن اینکه سالمندان ایرانی معمولا از خلق افسرده شکایت نمی کنند و بیشترین شکایات سالمندان از بیماری های جسمی، دردهای مزمن، اختلالات زیستی، اختلالات خواب و تغذیه ای است.
به قول این روانپزشک، اغلب افسردگی ها در سالمندان کمتر از میزان واقعی تشخیص داده می شود، چونکه خانواده ها بسیاری از علایم افسردگی مانند عزلت نشینی و گوشه نشینی را جزو علایم طبیعی دوره سالمندی می دانند و توجه لازم را به آن نمی کنند.
این متخصص اعصاب و روان با اشاره به اینکه گاهی سالمندان با شکایت های جسمی رجوع می کنند ولی پس از بررسی های مختلف علت اصلی اختلال افسردگی تشخیص داده می شود، اظهار داشت: در این راستا باید تغییر رفتار سالمند، گوشه گیری، بی علاقگی در سالمند و سایر تغییرات رفتاری ناگهانی مورد توجه قرار بگیرد.
نجارزادگان با اشاره به بعضی از علایم تشخیصی اختلال افسردگی، اظهار نمود: خلق افسرده به مدت بیشتر از دو هفته و از دست دادن علاقه و عدم توانایی در لذت بردن، کاهش اشتها، کاهش وزن، اختلال خواب به صورت بی خوابی و یا پرخوابی، اختلال حافظه و تمرکز و غیره می تواند بعنوان تشخیص های افتراقی اختلالات آلزایمر و دمانس از افسردگی در نظر گرفته شود.
دبیر کارگروه صدمه های اجتماعی مجلس نقش ژنتیک را در افسردگی سالمندان کمرنگ دانست و اظهار داشت: خیلی از بیماری های جسمی همچون اختلالات قلبی عروقی، سکته های قلبی و مغزی، بیماری های غدد، تیروئید، دیابت، پارکینسون، اختلالات بدخیمی، سرطان ها و خود دمانس و کمبودهای تغذیه ای می توانند با اختلال افسردگی همراه باشند.
ابتلا به کرونا، جرقه ای برای شروع افسردگی
نجارزادگان با اشاره به اینکه مبتلا شدن به کرونا و شرایط کرونایی می تواند بعنوان جرقه ای برای شروع افسردگی باشد، خاطرنشان کرد: بنابراین بالین گران و درمان گران حتما باید به مسایل روانشناختی افراد مبتلا به کرونا و بویژه سالمندان توجه نمایند.
ایشان در ادامه با اشاره به اینکه در سالمندان دارای سرمایه اجتماعی و حمایت های خانوادگی و گروه دوستان قوی تر، اختلال افسردگی کمتر بروز می کند، اظهار داشت: انزوای اجتماعی، مشکلات اقتصادی و اجتماعی، بیماری های مزمن، رویدادهای نامطلوب زندگی، جابجایی ها و مهاجرت ها می توانند شروعی برای بروز افسردگی باشند. در همین رابطه مطالعات نشان داده که تقریباً یک سوم سالمندانی که همسرشان فوت کرده، طی یک سال به اختلال افسردگی گرفتار می شوند.
دبیر کارگروه صدمه های اجتماعی مجلس در خاتمه به درمان های افسردگی همچون درمان های دارویی، روانشناختی، مداخلات اجتماعی و درمان های توانبخشی شناختی اشاره نمود و اظهار داشت: یکی از عوامل مهم پیشگیری و درمان اختلالات روانی در سالمندی جذب حمایت های اجتماعی است، ازاین رو امیدوارم که مسئولین و سیاستگذاران این حوزه به مقوله سالمندی توجه ویژه داشته باشند؛ به خصوص اینکه سالمندان طی سال های آینده بدنه اصلی جمعیتی کشور را تشکیل خواهند داد.
ضرورت حفظ روابط اجتماعی و تقویت شبکه حمایت اجتماعی برای سالمندان در دوران شیوع کرونا
در ادامه وبینار دکتر امین رفیعی پور معاون آموزشی سازمان نظام روانشناسی با اشاره به اینکه سالمندی یک فرایند طبیعی است، اظهار داشت: با عنایت به بهبود شاخصهای بهداشتی و سلامتی در کشور و تغییر سبک زندگی، جمعیت سالمندی در کشور روز به روز در حال افزایش می باشد.
وی با اشاره به اینکه متاسفانه سازمان های زیادی برای سالمندی برنامه ریزی درست و جامعی ندارند، تصریح کرد: باید برای بهبود شرایط سالمندی و مواجهه با افزایش جمعیت سالمندی در سالهای آینده برنامه کوتاه مدت و دراز مدت داشته باشیم چونکه هزینه های سالمندی در جوامع غیر قابل انکار است و باید برای آن برنامه ریزی داشته باشیم.
رفیعی پور با تاکید بر اینکه برای داشتن سالمندی سالم باید از دوران کودکی برنامه ریزی جدی داشته باشیم، اظهار داشت: سبک زندگی سالم و تغذیه مناسب از دوران کودکی کمک می نماید که افراد سالمند در کنار سلامت جسم، از بهداشت روان بهتری هم برخوردار باشند.
وی ضمن تاکید بر لزوم شناسایی و رفع عوامل استرس و اضطراب در زندگی سالمندان، عنوان کرد: استرس نقش مستقیم در کاهش سطح ایمنی بدن دارد که این مساله در دوران سالمندی می تواند تاثیرگذاری بیشتری داشته باشد، به عبارت دیگر استرس در دوران پیری سیستم ایمنی را مبتلا به اختلال می کند، بنابراین با کاهش استرس ضمن تقویت سیستم ایمنی و جلوگیری از بروز بیماری های جسمی، سلامت روان افراد هم ارتقا پیدا می کند.
این روانشناس، تحصیلات، مطالعات مختلف و استراحت کافی را هم در ارتقای سلامت افراد در دوران سالمندی موثر دانست و افزود: استراحت کافی در دوره سالمندی به ارتقای بهداشت روانی افراد هم کمک می نماید، بر این اساس بهترین زمان برای خواب شبانه بین ساعت ۱۰ شب تا ۵ یا ۶ بامداد تعیین شده، چون که سیستم ایمنی بدن در این بازه زمانی گرفتار تغییراتی شده و خویش را ترمیم می کند.
وی با اشاره به اینکه سالمندان باید برای روزمره خود برنامه ریزی داشته و از زندگی خود لذت ببرند، بر نقش فعالیت بدنی و ورزش متناسب با دوره سالمندی در ارتقای سلامت جسم و روان سالمند تاکید و خاطرنشان کرد: محافظت از مغز و پیشگیری از بروز صدمات و اسیب به مغز هم در دوره سالمندی اهمیت زیادی دارد که بر این اساس باید محیط زندگی سالمند چه در منزل و چه در جامعه سالم و ایمن سازی شود.
دکتر رفیعی پور در ادامه با اشاره به اینکه مطالعات نشان داده که گاهی بازنشستگی می تواند در بروز اختلال روان تنی (سایکوسوماتیک) در سالمندان دخیل باشد، عنوان کرد: باید تا جای امکان بگونه ای برنامه ریزی شود که سالمندان به صورت ناگهانی شغل خویش را ترک نکنند و اگر امکان دارد کارهای پاره وقت پیدا کرده و یا بعنوان مشاور ایفای نقش کنند.
معاون آموزشی سازمان نظام روانشناسی با تاکید بر ارتقا و حفظ روابط اجتماعی و شبکه حمایت اجتماعی برای سالمندان به خصوص در دوران شیوع ویروس کرونا، اظهار نمود: سالمندان جزو صدمه پذیرترین اقشار در دوران کرونا هستن، بنابراین باید برای حفظ سلامت جسم و روان آنان ضمن تقویت حمایت های اجتماعی، از بروز ترس، دلهره و استرس زیاد برای سالمندان در این دوره اجتناب نماییم. باید در این شرایط از هرگونه ابزار ارتباطی مانند تلفن و اینترنت برای برقراری ارتباط با این عزیزان استفاده نماییم.
رفیعی پور در خاتمه با اشاره به اینکه زمان اتمام همه گیری کرونا قابل پیشبینی نیست، عنوان کرد: باید با آن سازگار شده و بدانیم که این بیماری حالا حالاها با ماست، ازاین رو باید حمایت اجتماعی خویش را از سالمندان حفظ نماییم، در این راستا تقویت سلامت معنوی هم برای حفظ آرامش افراد و ایجاد حال خوب بسیار تأثیر گذار است.
گفتنی است این نشست تخصصی به صورت وبینار و با حضور فرج حسینیان معاون پژوهشی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر نجارزادگان دبیر کارگروه اسیب های اجتماعی مجلس شورای اسلامی، دکتر حمدیه عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، دکتر نیما گنجی عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی علوم پزشکی شهید بهشتی و دکتر رفیعی پور معاون آموزشی سازمان نظام روانشناسی برگزار گردید.