ربات کشاورز: بدون شک، همه کشورهایی که مسیر توسعه و پیشرفت را پیموده و امروز در زمینه های مختلف به خودکفایی رسیده اند، در گام نخست به توان پژوهشگران و صنعتگران داخلی خود اعتماد و از تمام ظرفیت های موجود استفاده کرده اند. حتی در وضعیت حضور شرکای خارجی، این همکاری وابسته به انتقال فناوری بوده است؛ در غیر این صورت، واگذاری بازار کشور به خارجی ها بدون انتقال دانش فنی، فقط به مفهوم رفع نیاز بوده و ثمره ای جز وابستگی و ایجاد فرصت های شغلی برای نیروهای کار کشورهای دیگر نخواهد داشت.
به گزارش ربات کشاورز به نقل از ایسنا، صحبت از مترو دوگانه عجیبی است. از مترو صحبت می کنیم؛ از شلوغی و ازدحام کلافه کننده قطارها و ایستگاه های مترو؛ از مدت ها انتظار به جهت اینکه بتوان به زحمت، خودرا در بین سیل جمعیتی که در قطار، شانه به شانه هم ایستاده اند، جا داد. برای فرار از ترافیک خسته کننده و نفس گیر کلانشهر تهران، پناه بردن به زیرِ زمین شاید بهترین گزینه برای رسیدن به مقصد باشد؛ اما هر روز در ساعات اوج تردد صبحگاهی و عصرگاهی، خطوط مختلف مترو تهران مملو از جمعیتی است که با عجله از قطار پیاده شده، یا به آن سوار می شوند و سکوهایی که گاهی از ازدحام جمعیت، حتی امکان تردد را دشوار می کند.
از مترو صحبت می کنیم؛ از افتخاری که با همت پژوهشگران و مهندسان ایرانی محقق شد؛ ساخت و به حرکت درآمدن یک رام قطار ۷ واگنه مترو با همکاری واگن سازی تهران، مپنا، جهاد دانشگاهی و ۱۸ شرکت دانش بنیان کشور؛ ثمره شیرینی که حاصل اعتماد و تکیه به توان داخلی، شبکه سازی، کار تیمی و تقسیم درست وظایف بود.
از این دوگانه عجیب می گوییم؛ “شلوغی و ازدحام قطارهای مترو” و “حس غرور و افتخار به دانش و توان ایرانی”.
بارها و بارها در گزارش های تلویزیونی و اخبار خبرگزاری ها به بحث شلوغی مترو کلانشهر تهران پرداخته شده است. همیشه تلاش مسئولان در شهرداری تهران و متروی تهران در دوره های قبلی و فعلی، برای حل این مشکل بوده است؛ اما به علت شرایط تحریم و تامین بودجه مورد نیاز، کار را با سرعت مناسب و طبق انتظار پیش نرفته است.
برای عبور از این شرایط و کاهش مشکلات این بخش، دو راه وجود دارد؛ استفاده از ظرفیت کشورهای خارجی برای مشارکت در این بخش و تکیه به توان داخلی و دستیابی به دانش فنی و بومی سازی فناوری های مورد نیاز.
مهدی شایسته اصل، مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو تهران و حومه که از آغاز آذرماه کار خودرا در این سمت شروع کرده است، ضمن اشاره به این که کشور چین به دنبال عقد قرارداد برای نوسازی ناوگان مترو تهران است، تاکید کرد: ما چند جلسه با برخی شرکت های بسیار توانمند چین داشتیم. بحث ما این است که علاوه بر تامین قطعه، در بحث فاینانس و انتقال تکنولوژی نیز به ما کمک کنند. تعدادی از محصولات های تک هستند و شرکت های دانش بنیان و حتی خود وزارت دفاع هم اعلام آمادگی کرده اند که برای تولید تعدادی از اینها وارد مذاکره شوند.
مدیرعامل شرکت بهره برداری مترو تهران و حومه یکی از اولویت های اصلی کار خودرا مانع زدایی برای تولید بومی عنوان کرده است که می تواند نویددهنده توجه و پشتیبانی از دستیابی به دانش فنی و توسعه بومی سازی طراحی و ساخت مترو در کشور باشد.
برای ساخت اولین قطار ملی مترو چه کردیم؟
دوباره به پروژه قطار ملی مترو که حاصل یک کار تیمی قوی است، بازمی گردیم.
دکتر سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری ریاست جمهوری در مراسم رونمایی از یک رام قطار ۷ واگنه مترو در فرودین ماه ۱۴۰۰ اظهار داشت: در این پروژه در عرض ۱۸ ماه، ۷ واگن که یک رام قطار را می سازند، با تلاش ۱۸ شرکت دانش بنیان، جهاد دانشگاهی، مپنا و واگن سازی تهران داخلی سازی شدند و دانش فنی و طراحی آن به حدود ۸۵ درصد داخلی سازی رسیده است. بدین سان ما امروز دارای دانش فنی طراحی و ساخت واگن مترو هستیم.
با این دستاورد باارزش که با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و کار تیمی قوی میان شرکت های داخلی حاصل شد، سهم ۲۵ الی ۳۰ درصدی شرکت های داخلی از دانش طراحی، تولید و تامین قطعات قطارهای مترو به ۸۵ درصد افزوده شده و گامی بلند در حوزه شکست انحصار تولید قطار از طرف شرکت های خارجی برداشته شد.
یکی از های تک ترین بخش های قطار مترو، طراحی و ساخت سیستم رانش آنست که از آن بعنوان مغز و قلب یک قطار مترو هم یاد می شود؛ دستاوردی که حاصل ۴ دهه فعالیت علمی و فناورانه جهاد دانشگاهی است. سیستم رانش مترو به همت پژوهشگران جهاد دانشگاهی علم و صنعت طراحی و ساخته شده است.
دکتر منوچهر منطقی، دبیر ستاد توسعه فناوری های حوزه فضایی و حمل و نقل پیشرفته معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری ضمن اشاره به فناوری های توسعه یافته در پروژه قطار ملی مترو تاکید کرد: در میان محصولات ریلی، واگن مترو از نظر سطح فناوری و تنوع، در رتبه بالاتری قرار دارد و این در شرایطی است که تا پیش از شروع این پروژه، تنها ۳۲ درصد از فناوری های بخش هایی چون بدنه، سیستم تهویه، سیستم برق، تزیینات داخلی و خارجی مترو، مونتاژ و آزمون واگن مترو که عمدتا دارای فناوری متوسط هستند، بومی سازی شده بودند. علاوه بر آن هیچ یک از بخش های مترو با فناوری پیشرفته مانند سیستم کنترل کل قطار، سیستم رانش قطار، سیستم تعلیق قطار، موتور الکتریکی قطار و در و ترمز، بومی سازی نشده بودند.
وی تصریح کرد: با اهمیت ترین فناوری های این پروژه، بخش های سیستم کنترل کل قطار و سیستم رانش است که این فناوری ها توسط جهاد دانشگاهی تولید شد. با صنعتی سازی این فناوری ها، جهاد دانشگاهی جزء ۱۰ مجموعه برتر دنیا در این فناوری ها قرار می گیرد.
مهندس علی امام، نایب رئیس هیات مدیره و مدیرعامل شرکت راه آهن شهری تهران و حومه (مترو) نیز ضمن اشاره به این که یکی از مهم ترین و کلیدی ترین اقدامات در این پروژه ملی، طراحی و ساخت سیستم رانش قطار مترو است که برای نخستین بار و با استفاده از تخصص مهندسان و طراحان شرکت های دانش بنیان داخلی ساخته شده است، اظهار داشت: در این فرآیند، زنجیره کامل سیستم رانش شامل ترکشن موتور، گیربکس و کوپلینک، باکس برق فشار قوی (HV Box)، مبدل برق کمکی (ACM)، مبدل کنترل ترکشن موتور (MCM)، مقاومت ترمزی (DBR) و سلف خط (Line Inductor) بومی سازی شده است که سهم حدود ۲۵ درصدی در کل قطار را دارد. این مورد علاوه بر تامین نیاز ساخت قطار مترو، در تامین لوازم یدکی مصرفی و در تعمیرات اساسی ناوگان فعلی نیز دارای اهمیت به سزایی است. با اتمام تست های مورد نیاز، ایران جزو چند کشور محدود در طراحی و تولید سیستم رانش در دنیا قرار می گیرد.
مدیرعامل شرکت راه آهن شهری تهران و حومه (مترو) تاکید کرد: قطار ملی مترو، نماد خودباوری و خلاقیت ایرانی است. با عنایت به افزایش طول شبکه و تعداد ایستگاه های مترو در کلانشهرها، نیاز به افزایش و همین طور تجهیز واگن ها، بیش از پیش احساس می شود. این در شرایطی است که به علت تحریم های سخت بین المللی در سالهای اخیر، عملاً امکان توسعه ناوگان مربوطه و حتی در بعضی موارد تعمیر و بروزرسانی تجهیزات قطارها از متروی کلانشهرها سلب شده و تنها راه برون رفت از این بحران، بومی سازی قطعات است.
به گفته مهندس محمد فرزی، مدیر پروژه طراحی و ساخت سیستم رانش مترو، این سیستم، مجموعه ای شامل ۲۰ دستگاه موتور ترکشن، ۲۰ دستگاه گیربکس، ۱۰ دستگاه سیستم کنترل دور موتور (MCM)، ۴ دستگاه تغذیه کمکی (ACM) که تغذیه فن ها، روشنایی، سیستم کنترل قطار، کامپیوترها و تجهیزات اطلاع رسانی مسافر را برعهده دارند؛ همین طور یک ست کامل سیستم نظارت و کنترل قطار (TCMS) است. مجموعه این تجهیزات سخت افزاری در کل قطار توزیع شده و اطلاعات موتورها، گیربکس ها، سیستم کنترل دور موتورها و تغذیه جانبی را جمع آوری و به واحد کنترل قطار ارسال می کنند تا خروجی لازم برای تک تک اجزای قطار بعد از پردازش تمامی داده های ورودی و مشخصات درخواستی راهبر قطار ارائه شود.
وی اعتقاد دارد، اگر مسئولین به فرمایشات مقام معظم رهبری توجه کرده، به جوانان کشور اعتماد و راهکار تعدادی از مشکلات کشور را از آنها مطالبه کنند، بطور قطع می توان خیلی از مشکلات کشور را با اتکا به توان و ظرفیت داخل برطرف کرد. در پروژه های داخلی نیازمند تغییر و اصلاح دیدگاه مدیران هستیم. اگر حمایت ها و تامین مالی پروژه ها بموقع صورت گیرد، مجموعه مدیران و دست اندرکاران و نقش آفرینان صنعت مترو در کشور آمادگی دارند ظرف ۳۰ تا ۴۰ ماه آتی بیش از هزار واگن قطار مترو در کشور تولید کنند.
بازار در مقابل انتقال فناوری
مقام معظم رهبری بارها در سخنان شان از ضرورت اعتماد به جوانان کشور و تولید داخل حمایت کرده اند و در سخنرانی روز نخست سال ۱۴۰۰ (با شعار تولید، پشتیبانی ها و مانع زدایی ها) عنوان کردند که “حرکت تولیدی در کشور باید ادامه پیدا کند و موانع تولید از سر راه تولید برداشته شود”.
امروز کشور به همت والای جوانان ایرانی، دارای دانش فنی طراحی و ساخت واگن مترو است. بطور قطع مشارکت و همکاری با شرکت های خارجی برای دستیابی به فناوری های روز دنیا، کار بسیار پسندیده ای است، اما این همکاری مشترک باید در قالب انتقال فناوری و دانش فنی به کشور صورت بگیرد و در زمینه هایی که این ظرفیت و توانمندی در داخل وجود دارد، باید به ظرفیت داخل اتکا کرد.
دکتر حمیدرضا طیبی، رییس جهاد دانشگاهی معتقد است: نباید از باز شدن درهای کشور (به روی شرکت های خارجی) هراس داشته باشیم؛ البته مسئولین کشور نیز باید برنامه ریزی کنند تا این کار بدون هدف و برنامه صورت نگیرد. گاهی اوقات برای سرعت دادن به ارائه خدمات به مردم، فرصت کافی برای تولید فناوری را نداریم و باید به سراغ خارجی ها برویم و نباید از این مورد ترسی داشته باشیم. برای دستیابی به این فناوری ها، سراغ بهترین (شرکت های) خارجی و حتی چین یا کشورهای مشابه برویم، اما در این راه باید انتقال فناوری صورت بگیرد. بااینکه شک ندارم اگر زمان کافی در اختیار داشته باشید، قادر هستیم اغلب فناوری ها را در داخل تولید نماییم، اما گاهی اوقات ضروت، ایجاب می کند که برای ارائه سریع تر خدمات به مردم، به سراغ خارجی ها برویم. در اینجا دولت باید هوشمندی به خرج دهد. همه کشورها که این مسیر را پیموده و پیشرفت کرده اند، این هوشمندی را به خرج داده اند.
به گفته دکتر طیبی، این قابلیت و ظرفیت در جهاد دانشگاهی وجود دارد که فناوری های زیادی را خودش تولید نماید و یا با مدیریت دقیق، از تمام امکانات موجود در دانشگاه ها، مراکز تحقیقاتی و شرکت های دانش بنیان برای تولید فناوری های مورد نیاز کشور استفاده نماید. در زمینه هایی که نیازمند انتقال فناوری هستیم، جهاد دانشگاهی آمادگی دارد تا مسئولیت انتقال فناوری را برعهده بگیرد یا با مدیریت این نهاد، این کار توسط سایر بخش ها صورت گیرد. بدین سبب در بحث فناوری، جهاد دانشگاهی با عنایت به تجربیات بسیار بهادار ای که دارد، می تواند مسئولیت های بسیار بزرگی را در کمک به دولت جدید در حوزه اجرای برنامه هفتم توسعه برعهده بگیرد.
روی ریل خودکفایی
دستیابی به دانش فنی و بومی سازی در داخل، مزیت های زیادی به همراه دارد که اصلی ترین آن، ایجاد شغل برای جوانان کشور خواهد بود. در عین حال، این کار زمینه ظهور و شکوفایی استعداد و توانمندی پژوهشگران ایرانی را فراهم نموده و می توانیم شاهد به ثمر نشستن کوشش های جوانان کشور در عرصه های مختلف باشیم که شوق ماندن و خدمت به کشور را در آنها زنده نگه می دارد. از طرفی، هرچه بیشتر در عرصه های مختلف توانمند شده و بتوانیم فناوری های مختلف را بومی سازی نماییم، راه را بر اِعمال تحریم های مختلف و تحت فشار قرار دادن کشور می بندیم.
قطعاً با دقت و نکته سنجی که در مدیران و مسئولان کشور در حوزه حمایت آنها از تولید داخل دیده می شود، می توان امیدوار بود که قطار ملی مترو که به همت و دانش جوانان نخبه ایرانی بومی سازی شده است، روی ریل خودکفایی به حرکت درآمده و طعم شیرین این اعتماد به توان داخلی را نه فقط ساکنان کلانشهر تهران، بلکه همه مردم ایران با توسعه قطارهای شهری در شهرهای مختلف تجربه خواهند کرد.
اگرچه تحقق این هدف شاید کمی زمان بر باشد، اما مردم صبور و فهیم کشور که شایسته استفاده از بهترین امکانات در زمینه حمل و نقل عمومی هستند، می توانند در آینده نزدیک، نتیجه اعتماد به فرزندان توانمند خودرا شاهد بوده و سفری آسوده را بر این مرکبِ رام شده به همت جوانان ایرانی تجربه کنند.
منبع: ربات کشاورز