گوشه ای از تلاش جهادگران جهاددانشگاهی در دوران دفاع مقدس؛ از طراحی و تولید قطعات نظامی و ارتقاء توان دفاعی کشور تا انجام اقدامات مؤثر فرهنگی

ربات کشاورز: طراحی و تولید قطعات نظامی و ارتقاء توان دفاعی کشور تا انجام اقدامات مؤثر فرهنگی، تنها گوشه ای از تلاش جهادگران جهاددانشگاهی در دوران دفاع مقدس است؛ نهادی که در این دوران بیـش از۱۲۰ پروژه بزرگ و کوچک نظامی را بـه سرانجام رساند که هر یک از آنها گره هایی از مشکلات نظامی باز کردند که شاید در تصورات هیچ کس نمی گنجید.
به گزارش ربات کشاورز به نقل از ایسنا، ۳۱ شهریورماه ۱۳۵۹، درحالی که چهل وشش روز بیش از تشکیل جهاددانشگاهی نگذشته است، پای این نهاد مولود انقلاب اسلامی به جنگ تحمیلی که صدام مقابل ایران آغاز نموده بود، باز شد. با شروع جنگ، علاوه بر حضور مستقیم اعضای این نهاد در دفاع مقدس، بخش اعظم تــوان جهاددانشگاهی معطوف بــه جبهه های حق مقابل باطل می شود.
تجهیـزات و ادوات نظامی لطمه دیده تعمیر و بازسازی می شوند؛ با ابتکار محققـان جـوان، خیلی از تکنولوژی ها بومی سازی می شود؛ مـواد و قطعـات موردنیاز ســاخته می شود. جهاددانشگاهی، دفاتر پشتیبانی از جبهه و جنگ راه اندازی می نماید و اعـزام دانشجویان و اسـاتید را مدیریـت و سامان دهی می کند.

جهـاد از اوضاع فرهنگی و روحیـه رزمنـدگان اسلام غافـل نیست؛ مطبوعات و بازتاب حمایتهای مردمی از جنگ را بــه خطوط مقدم منتقل میکند؛ گروههای تئاتـر دانشجویی و موسیقی اصیل را بسیج می کند تا برای رزمندگان اجرای برنامه کنند.

از میان ۱۰۳ شهید جهاددانشگاهی ۹۶ نفر آنها در دوران دفاع مقدس به مقام شهادت نائل آمده اند و این نهاد در این دوران بیـش از۱۲۰ پــروژه بـزرگ و کوچک نظامــی را بـه سـرانجام می رساند؛ پروژه هایی که هر یک از آنها گره هایی از مشکلات نظامی باز کردند که شاید در تصورات هیچ کس نمی گنجید.

از تولید موشک کاتیوشا تا بهینه سازی سیستم ناوبری هواپیماهای شکاری اف ۵
دکتر محمدصادق حاجی تاروردی مدیر اجرائی سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف در دوران دفاع مقدس، خاطرات جالبی از کارهای این نهاد در سالهای جنگ دارد. از جوانی و بی تجربگی بچه های جهاد در ایام ابتدایی جنگ می گوید؛ اینکه چطور قدم به قدم با زیرکی و تلاش، این نیروها خودکفا شدند و با خلاقیت توانستند، باوجود تحریم ها، به پشتیبانی علمی و فنی جنگ کمک بسیاری کنند و در این میان جان خیلی از رزمندگان و حتی مردم را نجات دهند.

وی بابیان این که در آن زمان، هیچ کس باور نمی کرد جهاددانشگاهی با نیروی جوان و کم تجربه ای که در اختیار دارد بتواند پروژه های بزرگ نظامی را که هر یک از آنها مشکلات بسیاری در جنگ برای رزمندگان ایجاد کرده بود، اجرائی کند و گره از کار جبهه و جنگ باز کند ادامه می دهد: آن هم در شرایطی که همه کشورهای غربی و آمریکا و حتی شوروی با تمام وجود، عراقی ها را پشتیبانی و البته ایران را تحریم می کردند.

دکتر حاجی تاروردی با اشاره به تعدادی از این پروژه ها که به حل مشکلات جنگ در زمینه دفاعی کمک بسیاری کردند اظهار داشت: در سالهای جنگ، عراقی ها تانک بسیاری در اختیار داشتند، اما ایران بجای آن، موشک کاتیوشا داشت که موشک مؤثری بود و خط تولید آنرا آلمانی ها پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در ایران راه اندازی کردند؛ اما بعد از انقلاب از کشور رفتند. این خط با مشکلات بسیاری مواجه بود و درحقیقت موشک کاتیوشا باوجود اینکه در جنگ بسیار مهم و کاربردی بود، با آن شرایط بصورت ناقص تولید می شد و بلااستفاده بود؛ اما اعضای جهاددانشگاهی با تشکیل تیمی توانستند باوجود کارشکنی آلمانی ها و با بهره گیری از توان علمی داخلی، خط تولید موشک کاتیوشا را رفع اشکال، بهینه سازی و راه اندازی کنند تا در طول سالهای جنگ از آن بهره گیرند و این یکی از مهم ترین پروژه هایی بود که جهاددانشگاهی در آن نقش بسیار بزرگی داشت.

به گفته مدیر سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف در دوران دفاع مقدس، این واحد سازمانی جهاد، بیش از صد طرح و پروژه را در زمینه دفاعی و نظامی انجام داد که سبب شد مشکلات خیلی از رزمندگان در این عرصه حل شود. در ابتدا جهاددانشگاهی وارد حوزه تعمیرات تخصصی تجهیزات و قطعات نظامی شد و کم کم با پروژه های بزرگ تر دفاعی روبه رو شد که می توان به ساخت مین هوایی، بهینه سازی و به روز کردن سیستم ناوبری هواپیماهای شکاری اف ۵ و پروژه های دیگر اشاره نمود.

وی همین طور پیرامون پروژه مهم رحمت می گوید: صدام در دوران جنگ تحمیلی به کمک شرکت راکال انگلستان سیستم رمزکننده ای روی بی سیم های خود قرار داد که مکالمات بصورت رمزنگاری شده در بیسیم منتقل شود و ازآنجاکه این سیستم رمز کننده برای ناتو بود تصور می کردند هیچ کسی نمی تواند آنرا رمزگشایی کند بدین سبب با خیال آسوده از این رمزکننده استفاده می کردند.

این دستگاه درحقیقت برد چندلایه ای بود که روی آن سیستم رمزکننده نصب شده بود و جالب تر از همه این که برای رمزگشایی آن خدا لطف بزرگی به بچه های جهاد کرد و بنا بر این اسم این طرح را «رحمت» گذاشتیم. این سیستم رمزگشایی بیسیم در دوران دفاع مقدس و تا اختتام جنگ در خدمت سپاه پاسداران انقلاب اسلامی بود.
هدایت خودکار پهپاد و ساخت دستگاه رمزکننده «راکال»
مهندس حسن کی ارسلان از دیگر مدیران جهادی در دوران دفاع مقدس با اعلان اینکه جهاددانشگاهی در صدها پروژه و طرح نظامی به جبهه و جنگ کمک کرد و نخستین های بسیاری بود که این نهاد در ایجاد آن نقش عمده ای ایفا کرد تا ایران به عنوان یکی از چند دارنده ی معدود آن فناوری ها در جهان مطرح باشد اظهار داشت: یکی از آنها هدایت خودکار پهپاد بود (که حتی اسم مخفف آن که از عبارت «پرنده ی هدایت پذیر از دور» گرفته شده را بچه های جهاددانشگاهی مطرح کردند) و در آن سال ها و حتی امروز ایران در حوزه ی پهپاد جزو بالاترین های دنیا شمرده می شود.

این مدیر جهادی هم چنین معتقد می باشد که اساس تشکیل جهاددانشگاهی بر پایه ی تکمیل چرخه ی نوآوری از ایده تا محصول بود و همین عامل سبب شد تا کارهای بزرگی مانند طراحی و ساخت شبکه ی راداری کشور در سالهای پایانی جنگ صورت گیرد و این اتفاق در حالی رخ داده بود که آن زمان، تنها چند کشور به این فناوری دسترسی داشتند.

وی که در دوران دفاع مقدس در سازمان جهاددانشگاهی صنعتی شریف مشغول به کار بود افزود: طراحی و ساخت دستگاه رمزکننده و رمزگشایی دستگاه رمزکننده ی «راکال» که مختص بی سیم های عراقی ها بود، ازجمله پروژه های بزرگی بود که جهاددانشگاهی آنرا انجام داد؛ درحقیقت این کار اعضای جهاددانشگاهی دانشگاه صنعتی شریف سبب شد که مکالمات رمز بی سیم های عراقی ها کشف و برملا شود و اطلاعات مهمی که آنها پشت بی سیم به یک دیگر می دادند، برای ما برملا شود.
«ساخت پهپاد» شناسایی برد کوتاه و دستگاه های رمز کننده متن و صوت
جهاددانشگاهی صنعتی اصفهان نیز از واحدهایی است که هم زمان با تشکیل این نهاد در مرداد سال ۱۳۵۹ شروع به کارکرد و در دوران دفاع مقدس در مناطق جنگی بطور مستقیم دفتر پشتیبانی جنگ داشت.

آن گونه که مهندس مرتضی تیموری رئیس سابق این واحد می گوید: این مجموعه نقش برجسته ای در دوران دفاع مقدس داشته و طرح های مهمی ازجمله ساخت پهپاد و پروژه های شهید ملکی یک و دو را انجام داده است.

وی دراین زمینه اظهار داشت: نخستین و مهم ترین طرح شاخص، «ساخت پهپاد» شناسایی برد کوتاه بود که در آن زمان کار بسیار مهم و بزرگی بود، این پروژه به عنوان پروژه جهاددانشگاهی استان در آن زمان تلقی می شد و نخستین بار در منطقه «ام الرصاص» مورداستفاده قرار گرفت و توانست اطلاعات مهم و دقیقی از امکانات و آرایش دشمن در این منطقه تهیه و در اختیار قرارگاه های جنگ قرار دهد.

مهندس تیموری افزود: نتیجه طراحی و ساخت این محصول سبب شد تا تصاویر مختلفی را از پشت جبهه دشمن و خدمات لجستیکی و قرارگاه های آنها تهیه و در اختیار قرارگاه های عملیاتی دفاع مقدس و رزمندگان قرار گیرد.
وی با اعلان اینکه حضور بزرگان و نخبگان رمز ایران در جهاددانشگاهی صنعتی اصفهان موجب شد تا هسته رمز جهاددانشگاهی شکل گرفته و این دو پروژه مهم عملیاتی به ترتیب به نام پروژه های شهید ملکی یک و دو اجرا شود اضافه کرد: پروژه های ساخت دستگاه های رمز کننده متن و صوت، قابلیت ها فراوانی داشت و تأثیر به سزایی در دوران جنگ گذاشت. به اعتراف پیشکسوتان رمز ایران، «هسته رمز جهاددانشگاهی که در دوران دفاع مقدس شکل گرفت سنگ بنای انجمن رمز ایران و کارهای کشور در زمینه رمز بوده است.

رییس سابق جهاددانشگاهی صنعتی اصفهان از طراحی، ساخت و نصب «بالن های هیدروژنی» در زمینه پدافند غیرعامل و صیانت از تأسیسات حیاتی کشور، طرح بالن های حرارتی تحت عنوان طرح های شهید آذری بمنظور نصب و استقرار آنتن های مخابراتی، عکس برداری از مناطق مختلف دشمن و همین طور استفاده در زمینه جنگ روانی، ساخت « گرمکن های شیمیایی»، «دستگاه ها و تجهیزات خنثی کننده بمب های شیمیایی»، « دستگاه حمل و گلوله گذاری گلوله های کاتیوشا» و « نیز ساخت دستگاه سرعت سنج گلوله» به عنوان دیگر طرح ها و پروژه های مهم این واحد در دوران دفاع مقدس نام برد.
از امداد رسانی دربیمارستان های صحرایی تا ساخت دستگاه تست موشک ضدتانک
علی شکرالله زاده که در سالهای جنگ مسئولیت جهاددانشگاهی خوزستان را بر عهده داشت، درباره ی پروژه هایی که این واحد در سالهای جنگ انجام می داد به مواردی چون ژیروسکوپ تانک، دستگاه تست موشک ضدتانک تاو و شبیه ساز آموزشی آن اشاره و تاکید کرد: اعضای جهاددانشگاهی در آن زمان در چند جبهه فعالیت می کردند و تلاش می کردند هر کاری ازشان برمی آید برای رزمندگان و دفاع از کشور انجام دهند.

رییس سابق پژوهشکده ی صنایع شیمیایی با اعلان اینکه بچه های جهادی همیشه منتظر بودند تا در مواقع ضروری و موردنیاز در جبهه حضورداشته باشند اظهار داشت: زمانی که دشمن سلاح شیمیایی به کار می برد بچه های جهاد از مدیران و پرسنل چند روزی کار رو تعطیل ودربیمارستان های صحرایی مشغول کار امداد می شدند.

وی در ادامه با ذکر مثالی از پروژه هایی که اعضای جهاددانشگاهی انجام می دادند اظهار داشت: محلی آماده شده بود و هر زمان که قطعات تانک یا برخی ابزار جنگی گرفتار مشکل شده و قطعه ای از آن خراب می شد به آن محل می بردیم و دانشگاهیان و متخصصان جهاددانشگاهی در رشته های مکانیک، برق و دیگر حوزه های تخصصی روی آن کار می کردند. دراین زمینه می توان به تعمیرات ژیروسکوپ تانک اشاره نمود که با مشکل روبه رو شده بود و دیگر قطعات یدکی ابزارهای نظامی که بچه های جهاد و متخصصین آماده به کار در زمینه های مکانیک و الکترونیک روی آنها کار می کردند و به اصطلاح تعمیرات تخصصی روی قطعات انجام می دادند.

شکرالله زاده با اعلان اینکه البته بودجه کافی در زمان جنگ برای تامین خیلی از ابزارها وجود نداشت اظهار داشت: به عنوان مثال اگر یک موشک تاو به جبهه جهت استفاده حمل می شد در همان زمان استفاده، مشخص می شد که این موشک سالم می باشد یا معیوب و این مساله بسیار اهمیت داشت چونکه بعضاً سرنوشت یک عملیات با چنین مسائلی گره خورده بود.

در این راستا نیروهای جوان و متخصص جهاددانشگاهی به همراه برخی اعضای هیات علمی دانشگاه پروژه ای ضرب الاجلی دراین زمینه انجام دادند که دستگاه تست کننده این نوع موشک ضد تانک را طراحی نموده و ساختند.

وی با اعلان اینکه دراین زمینه دو پروژه انجام شد یکی این که سیستم الکترومدار موشک پیش از حمل به جبهه مورد تست و ارزیابی قرار می گرفت و موشک هایی که دراین زمینه با مشکل روبه رو بودند، تعمیر می شدند و اینکه اطمینان پیدا نماییم که موشک هنگام استفاده، شلیک می شود و درست عمل می کند اظهار داشت: دومین پروِژه کم هزینه کردن مساله آموزش رزمندگان درشلیک موشک اهمیت بسیاری داشت، چونکه به عنوان مثال اگر رزمنده ای دراین زمینه می خواست آموزش ببیند باید چند موشک شلیک می کرد اما این مساله هزینه زیادی برای کشور در آن زمان داشت؛ بدین سبب دستگاه شبیه ساز این موشک ساخته شد که برای آموزش مورداستفاده قرار می گرفت.
عراقی ها با جنگ روانی دقیقا از چیزی می ترساندیم که از آن بیم داشتند
دکتر خسرو قبادی عضو هیات علمی جهاددانشگاهی کارهای این نهاد در دوران دفاع مقدس را به دو دوره تقسیم می کند و ادامه می دهد: شرایط ایران در دوره ی اول، جهاددانشگاهی را به سمت انجام پژوهش در زمینه ی جنگ روانی برد و این نهاد انقلابی خوراک تبلیغاتی مناسبی برای ایجاد جنگ روانی با دشمن تهیه می کرد که پژوهش های این نهاد پس از جنگ نیز در این عرصه ادامه پیدا کرده و در قالب چندین مجلد کتاب چاپ و انتشار یافته است.

رییس سابق پژوهشگاه علوم انسانی جهاددانشگاهی با اعلان اینکه بر طبق پژوهش های میدانی، عراقی ها را در جنگ روانی دقیقا از چیزی می ترساندیم که از آن بیم داشتند افزود: پژوهشگران جهاددانشگاهی باتوجه به کمبود سلاح ها و تجهیزات نظامی ایران در مقابل دشمنی که شرق و غرب و کشورهای منطقه بوسیله ارسال تجهیزات نظامی و کمک های مالی از او حمایت می کردند، برای تضعیف روحیه ارتش عراق و در حقیقت حصول پیروزی با تلفات انسانی و هزینه های نظامی کم تر، به تحقیق در زمینه ی عملیات جنگ روانی پرداختند.

وی با اشاره به چگونگی اجرای این جنگ روانی اظهار داشت: جهاددانشگاهی با اعزام نیروهای پژوهشی و تحقیقاتی به جبهه های جنوب و مرکزی، تحقیقات میدانی با تکنیک «پرسش نامه» را از اسرای عراقی که در جبهه به اسارت درآمده و برای انتقال به شهرها آماده می شدند، شروع کرد و گزارش تحقیقات به مرکز عملیات جنگ روانی سپاه ارسال می شد.

این مدیر جهادی با اعلان اینکه این گزارشات، بسیار مورد توجه آنها واقع شد افزود: برای مثال به نقل از یکی از پژوهشگران آن دوران، این پژوهشگران از اسرای عراقی می پرسیدند چه چیزی شما را می ترساند و به وحشت می اندازد؟ خیلی از اسرا گفته بودند از اینکه متوجه بشویم شما بخش های درمانی و اورژانسی بیمارستان های ما را بمباران کرده اید بسیار می ترسیم؛ چون فکر می نماییم اگر زخم کوچکی هم برداریم به سبب فقدان تجهیزات پزشکی می میریم.

دکتر قبادی اشاره کرد: بر طبق این تحقیقات میدانی، پژوهشگران به بخش عملیات روانی جنگ سفارش کرده بودند شما در تبلیغات بگویید، بیمارستان و تجهیزات پزشکی فلان خط، در یک عملیات ضربتی به دست نیروهای ایران افتاد یا در یک عملیات جنگ روانی و تبلیغاتی، اعلام کنید آن جا را بمب باران کرده اید و… یا آنها در پرسش نامه ها اعلام نمودند که از «هلی برد» و از اینکه نیروهای ایرانی پشت سر آنها پیاده شوند، بسیار وحشت دارند و همین اطلاعات خوراک خوبی برای عملیات جنگ روانی فراهم می کرد.

جهادی که همچنان ادامه دارد
به گزارش روابط عمومی جهاددانشگاهی، همانگونه که اشاره شد این نهاد از همان سال تشکیل که مصادف با شروع سال جنگ تحمیلی بود، علاوه بر حضور مستقیم اعضایش در دفاع مقدس، باتوجه به حیثیت علمی دفاعی که به عنوان رویکرد غالب خود نسبت به جنگ اتخاذ نموده بود در دو حوزه دفاع سخت و نرم فعالیت داشت که برنامه هایی چون تهیه و طراحی قطعات نظامی تا تولید و ارتقاء توان دفاعی در مقابل دشمنان و در کنار آن تلاش در راستای مدیریت و اقدامات فرهنگی مؤثر در جنگ را شامل می شد.

در دفاع مقدس، تمام توان نیروی انسانی متعهد جهاد و توان تکنولوژیک آن که بیشتر در زمینه های فنی، مهندسی و آموزشی بود، در خدمت رفع نیازهای متنوع و ضروری نظام اسلامی قرار گرفته است و به حمدالله این جهاد همچنان ادامه دارد.