معاون پژوهشی پژوهشکده علوم پایه کاربردی جهاد دانشگاهی اظهار داشت: پژوهشکده ها و مراکز پژوهشی کشور باید در بحث شبکه سازی و ایجاد ارتباطات مؤثر با یکدیگر، جدی تر فعالیت کنند تا از این طریق، تلاش ها و موفقیت های پژوهشگران کشور، انعکاس بیشتری پیدا کند.
مهندس علی اکبر شهسواری در گفت و گو با ایسنا، اظهار داشت: اغلب اساتید، پژوهشگران و مسئولین کشور تقریباً به یک جمع بندی واحد درباب نقاط ضعف و چالش های حوزه پژوهش کشور رسیده اند، اما چرا پس از سال ها هنوز موفق به حل این موانع و مشکلات نشده ایم؟
وی تاکید کرد: معتقدم نکته کلیدی دراین زمینه، بحث آموزش است. هرجا آموزش دیده ایم، موفق عمل کرده ایم؛ بطور مثال یکی از فاکتورهای عملکردی ما تعداد مقاله است. در این عرصه خیلی خوب عمل کرده ایم، برای اینکه به خوبی در حوزه مقاله نویسی آموزش دیده ایم؛ اما پژوهش فقط تولید مقاله نیست.
معاون پژوهشی پژوهشکده علوم پایه کاربردی اظهار داشت: ارتباط صنعت و مراکز پژوهشی نسبت به گذشته اثربخشی بیشتری داشته است بطور مثال سامانه عرضه و تقاضای پژوهش (ساعت) وزارت علوم، تحقیقات و فناوری اقدام مثبتی برای برقراری ارتباط بین پژوهشگر و صنعت است که می تواند با شناسایی تقاضا، صنعتگر را به پژوهشگر فعال در آن حوزه وصل کند. با این وجود معتقدم هنوز نیازمند پرورش فرهنگ پژوهش هستیم که این مساله یکی از دلیلهای ایجاد فاصله بین پژوهشگر و صنعتگر شده است. بطور مثال اگر پژوهشگران به نیازها، مسایل و نگرانی های بخش صنعت توجه و تمرکز بیشتری داشته باشند و اهتمام در رفع آنها کنند می توان انتظار ارتباطی دوطرفه و پایدار داشت.
معاون پژوهشی پژوهشکده علوم پایه کاربردی اظهار داشت: برای ایجاد حس اعتماد، منِ پژوهشگر باید از خودم شروع کنم؛ باید توانایی خودرا در عمل اثبات کنم تا کم کم حس اعتماد ایجاد شود. بعد از آن می توان انتظار داشت مدیران صنایع هم اعتماد کرده و از پژوهشگران و نتایج تحقیقات آنها در قالب تولید محصول یا دانش فنی حمایت کنند.
وی همین طور اضافه کرد: در بیشتر دانشگاه های کشورهای پیشرفته دنیا، کار کلاسی و تکالیف دانشجویان، در رابطه با حل مشکلی از صنعت یا جامعه است و از همین طریق، ارتباط بین دانشجو و صنعت برقرار شده و پس از فارغ التحصیلی و قرارگیری در بدنه پژوهش کشور این ارتباط و اعتماد بیشتر میشود و ادامه پیدا می کند.
شهسواری اظهار داشت: از دیگر مواردی که می توان در فرهنگ پژوهش به آن اشاره نمود بخش غیردولتی است که در زمینه تحقیقات حضور کمرنگی دارند و اگر شرایطی فراهم گردد که بخش خصوصی خصوصاً در زمینه سرمایه گذاری در حوزه پژوهش و فناوری جدی تر ورود پیدا کنند، انتظار میرود که با سرعت بیشتری بتوان به اهداف پژوهشی کشور دست یافت.
اهمیت شبکه سازی میان پژوهشگران
شهسواری اظهار داشت: تلاش یک پژوهشگر باید در سایر مراکز پژوهشی، پژوهشکده ها و بین پژوهشگران هم دیده شود. موفقیت های پژوهشگران باید انعکاس پیدا کند و لازمه این امر، شبکه سازی و ارتباط مؤثر میان پژوهشگران کشور است.
وی اضافه کرد: با در ایجاد شبکه پژوهش و فناوری در کشور می توانیم حتی یافته های کوچک خودرا مطرح و بازخورد آنرا دریافت نماییم و در این شرایط می توان انتظار داشت به موفقیت های بیشتری دراین زمینه دست یافت.
پژوهشگران، معادن باارزش کشور
شهسواری با اشاره به “هرم سلسله مراتب نیازهای انسان” آبراهام مزلو، تاکید کرد: یکی از چالش های اساسی پژوهشگر، برطرف نمودن نیازهای اساسی است. پژوهشگری که هنوز دغدغه معیشت و زندگی دارد یا امنیت شغلی ندارد، چطور از او انتظار داریم که مرتکب خطا (داده سازی)، تقلب یا مهاجرت نشود؟
وی اضافه کرد: علاوه بر توجه به معیشت و زندگی، باید برای پژوهشگر احترام قائل شویم تا به مرحله خودشکوفایی برسد. در این مرحله فرد دائماً به دنبال رشد و شکوفایی خود و کمک به دیگران است و دیگر نیازی به کنترل مداوم ندارد و احتمال خطا یا تقلب بسیار کاهش می یابد.
معاون پژوهشی پژوهشکده علوم پایه کاربردی اضافه کرد: خروج پژوهشگران و نخبگان از کشور، خطر جدی است که باید ریشه یابی شود. در کشورهای پیشرفته، پژوهشگر دغدغه ای در زمینه تامین نیازهای اولیه و معیشتی ندارد. پژوهشگر تا حدی تاب آوری دارد، اگر ایمان و توکل به خدا نداشته باشد، مشکل تامین معیشت و رفع نیازهای اولیه زندگی داشته باشد، نمی تواند هر شرایطی را تحمل کند و ممکنست مرتکب خطا شده یا از کشور مهاجرت کند.
شهسواری اشاره کرد: هر پژوهشگر درست مانند یک معدن است که دولت، سال ها بر روی آنها سرمایه گزاری نموده است و نباید درست زمانی که به مرحله بهره برداری می رسد و می تواند به کشور خدمت رسانی کند، این معدن باارزش را در هر حوزه ای ناخواسته از دست بدهیم.
تاثیر محدودیت مالی در رشد پژوهش
شهسواری با اشاره به مشکلات حوزه پژوهش کشور در وضعیت تحریم اظهار داشت: آیا محدودیت های مالی و مشخصاً بحث تحریم ها، همه جا اثرگذار می باشد و می تواند منجر به رشد پژوهش کشور شود؟ در فرض کلی، محدودیت مالی گاهی اوقات می تواند زمینه ساز رشد و پیشرفت باشد و پژوهشگر تلاش می کند با مراکز مختلف ارتباط بگیرد.
وی اضافه کرد: اما وقتی شرایط سخت شده و پژوهشگر با در بسته مواجه می شود، این سؤال مطرح می شود که آیا واقعاً این شرایط می تواند زمینه ساز رشد باشد و پژوهشگر با این شرایط، انگیزه برای پیشرفت خواهد داشت؟ بطور قطع مسائل سیاسی و تحریم ها شرایط را برای پژوهشگران کشور دشوار می کند.