وبینار ˮکیفیت زندگی بازنشستگان و شاغلان دولتی در ایرانˮ با حضور نسیبه زنجری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، میکائیل عظیمی، مدیرعامل مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا و معصوم آقازاده، عضو هیأت علمی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) برگزار گردید.
به گزارش ربات کشاورز به نقل از ایسنا در ادامه سلسله وبینارهای گفت وگوی راهبردی که به همت مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا (وابسته به صندوق بازنشستگی کشوری) برگزار می شود، وبینار “کیفیت زندگی بازنشستگان و شاغلان دولتی در ایران” با محوریت بررسی کتابی تحت همین عنوان و به میزبانی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) برگزار شد.
فراخوانی برای شروع یک سلسله از مباحث روش مند و عالمانه در حوزه شاخص کیفیت زندگی
میکائیل عظیمی در ابتدای این نشست اظهار داشت: بهانه برگزاری نشست امروز، کتاب “کیفیت زندگی بازنشستگان و شاغلان دولتی در ایران” است که توسط مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) و مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا ساخته شده است. یکی از مباحث بسیار جدی که در چند دهه اخیر مطرح گردیده است، بحث کیفیت زندگی است که از شاخصهای مهم برای سنجش جوامع به حساب می آید.
وی اضافه کرد: مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا)، پیمایش ملی در حوزه کیفیت زندگی مردم ایران انجام داد. زمانی که از انجام این پیمایش آگاه شدیم و بنابر مأموریتی که این مؤسسه برعهده دارد، از همکاران در ایسپا درخواست کردیم که به صورت جداگانه، گزارشی درمورد کیفیت زندگی شاغلان دولتی و بازنشستگان تهیه کنند و کتاب حاضر، گزارشی است که به سفارش مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا و توسط ایسپا تهیه شده است.
مدیرعامل مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا تاکید کرد: این کتاب پرارزش می تواند مبنای شروع یک سلسله از مباحث و پژوهش های دیگر باشد. در حقیقت، نشست امروز علاوه بر معرفی کار ارزشمند ای که توسط همکاران ایسپا انجام شده است، فراخوانی برای علاقه مندان این حوزه است تا به صورت دقیق، روش مند و عالمانه به این مسأله بسیار مهم و پیچیده بپردازند.
عظیمی تصریح کرد: به استناد مطالعه های مختلف، پیشبینی می نماییم که در آستانه تغییرات جدی در ترکیب سنی جامعه ایران هستیم. شاخص کیفیت زندگی یا روشهای بهبود کیفیت زندگی شهروندان در جامعه ای که رو به سالمندی است، با یک جامعه جوان متفاوت می باشد و سیاست های این دو جامعه کاملاً متمایز خواهد بود. ازاین رو اگر به دنبال کیفیت زندگی مطلوبی در سالهای آینده هستیم، باید به این نکته مهم توجه داشته باشیم که ترکیب سنی در سالهای آینده متفاوت خواهد بود و نیازمند تمهیدها و تدبیرهای متفاوتی است.
نتایج یافته های پیمایش کیفیت زندگی بازنشستگان و شاغلان دولتی در ایران
دکتر معصوم آقازاده در بخش دیگر این نشست ضمن اشاره به جزئیات پیمایش ملی کیفیت زندگی اظهار داشت: مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) هرچند سال یک مرتبه، شاخصهای اجتماعی را رصد می کند و “پیمایش ملی کیفیت زندگی مردم ایران” هم همچون پیمایش هایی است که در برنامه های مرکز بوده و هر چندسال یکبار این حوزه را رصد می نماییم.
عضو هیأت علمی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) اضافه کرد: موج اول پیمایش ملی کیفیت زندگی ایرانی ها در سال ۱۳۹۳ با حجم نمونه ۱۱ هزار نفر انجام شد و موج دوم این پیمایش هم پاییز ۱۳۹۸ با حجم نمونه بالغ بر ۱۲ هزار نفر در تمامی استان های کشور انجام شد.
وی ضمن اشاره به مفهوم کیفیت زندگی تصریح کرد: کیفیت زندگی (quality of life)، مفهومی است که در ادبیات امروزی توسعه، یکی از شاخصهای توسعه اجتماعی قلمداد شده و تعاریف مختلفی از این مفهوم عرضه شده و اجماعی در این حوزه وجود ندارد.
آقازاده اضافه کرد: به علت نبود اجماع و برخی ابهام ها در این حوزه، گروه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHO)، تعریفی از کیفیت زندگی عرضه می دهد که در آن سعی شده است ادراک و پنداشت فرد از حقیقت های زندگی فرد تعریف کند و همین ارزیابی ذهنی که فرد با توجه زمینه های اجتماعی و فرهنگی، از زندگی خودش دارد، ملاک سنجش مفهوم کیفیت زندگی در این سازمان می شود. پرسشنامه کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHOQOL) تابحال در حدود ۵۰ کشور مورد سنجش قرار گرفته است.
عضو هیأت علمی مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) اظهار داشت: پرسشنامه از ۴ بعُد سلامت جسمانی، سلامت روانی، روابط اجتماعی، سلامت تشکیل شده و در مجموع ۲۴ گویه دارد که دو سؤال هم به صورت کلی در مورد کیفیت زندگی و وضعیت سلامت فرد به آن افزوده شد. البته نمی توان انتظار داشت که تمامی ابعاد زندگی در این ۲۶ سوال پوشش داده شوند؛ با این وجود این پرسشنامه مقیاسی است که در دنیا به آن استناد می شود.
آقازاده تاکید کرد: به پیشنهاد مؤسسه راهبردهای بازنشستگی صبا، گروه شاغلان دولتی (۶۱۲ نفر) و بازنشستگان (۷۹۶ نفر) را از این پیمایش جدا کردیم تا کیفیت زندگی این دو گروه را هم در ۴ بعُد سلامت جسمانی، سلامت روانی، روابط اجتماعی، سلامت مورد ارزیابی قرار دهیم. نمره کیفیت زندگی از ۲۰-۴ محاسبه شده و حد وسط نمره ۱۲ (بالاتر از حد متوسط) است. براین اساس، نمره کلی کیفیت زندگی در سطح ملی ۱۳.۵، در گروه شاغلان دولتی ۱۴.۶ و در گروه بازنشستگان ۱۲.۹ است.
وی اضافه کرد: در این گزارش، علاوه بر پیمایش کیفیت زندگی سال ۱۳۹۸، نتایج پیمایش سال ۱۳۹۳ هم استخراج شدند که نمره کیفیت زندگی در سال ۱۳۹۳ کمی پایین تر بود. طبیعتاً در یک سال گذشته که بحران های اقتصادی و زیستی مانند کرونا را تجربه کردیم، اگر بار دیگر این پیمایش صورت گیرد، نتایج متفاوت خواهد بود.
امکان استفاده از ظرفیت دانشگاه های نسل سوم برای استمرار آموزش در دوره سالمندی
دکتر نسیبه زنجری، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی، ضمن اشاره به اهمیت توجه به دوره سالمندی اظهار داشت: در سطح کلان با بحث تغییرات جمعیتی و حرکت به سمت سالمندی روبرو می باشیم و در سطح فردی هم این انتقال (transition) فردی یعنی انتقال از دنیای اشتغال به بازنشستگی و از میانسالی به سالمندی دیده می شود. این انتقال همراه با انتقال های دیگری مانند سندرم آشیانه خالی (حس ناراحتی یا افسردگی ناشی از جدا شدن فرزندان از والدین) یا از دست دادن همسر همراه می باشد که بر کیفیت زندگی سالمند تاثیر می گذارد.
وی اضافه کرد: مفاهیم گوناگونی در ادبیات سالمندشناسی درحال حرکت به سمت مثبت شدن هستند و یکی از این مفاهیم، کیفیت زندگی است؛ یعنی به جای توجه به طول عمر، به بحث کیفیت زندگی بها داده می شود. در دوران جوانی بحث پول در درجه اول قرار می گیرد، اما در دوره سالمندی اول بُعد سلامت و در درجه بعد، بُعد روابط اجتماعی مطرح است. تفاوتی که در کشورهای درحال توسعه و توسعه یافته دیده می شود این نکته است که در کشورهای درحال توسعه به علت نبود حمایت های لازم، بحث پول باز هم جزء ۳ اولویت نخست است که اهمیت بحث سیاست گذاری را نشان داده است.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی تاکید کرد: یکی از بُعدهای مهم سالمندی، بحث سلامت است و طی سالهای اخیر، مدیریت بیماری ها بخصوص بیماری های مزمن مانند دیابت، فشار خون، بیماری های قلبی – عروقی اهمیت بیشتری پیدا کرده است و به صورت مستقیم بر کیفیت زندگی تأثیرگذار است.
زنجری اضافه کرد: سلامت و استقلال (برای انجام کارهای فردی)، از عناصر مهم و کلیدی در بحث کیفیت زندگی سالمندان محسوب می شوند. پویایی کیفیت زندگی در سالمندی بسیار حائز اهمیت می باشد، چونکه یک اتفاق یا بیماری مانند سکته می تواند زندگی فرد را تحت تاثیر قرار دهد.
وی ضمن اشاره به مباحث مطرح شده در کتاب “کیفیت زندگی بازنشستگان و شاغلان دولتی در ایران” اظهار داشت: این کتاب قابل ارجاع به دانشجویان برای انجام تحقیقات بیشتر است. از نقاطی که جای کار بیشتری در این کتاب داشت، نبود بحث توزیع استانی در نمونه گیری است؛ همینطور بهتر بود که در انتهای کتاب، جمع بندی در حد چند صفحه در مورد کیفیت زندگی عرضه می شد.
عضو هیأت علمی دانشگاه علوم بهزیستی و توانبخشی اضافه کرد: نکته دیگری که در کتاب هم به آن اشاره شده است، معنادار شدن کیفیت زندگی با سطح تحصیلات است که اهمیت آموزش مداوم (long-term learning) را نشان داده است و این نکته که آموزش باید در دوره سالمندی هم ادامه داشته باشد. شاید دانشگاه های نسل سوم قابلیت شکل گیری در صندوق های بازنشستگی و سازمان ها برای برگزاری این دوره ها را داشته باشند.
وی تاکید کرد: نکته قابل توجه دیگر، تفاوت نمره کیفیت زندگی بین بازنشستگان و شاغلان است و به نظر می آید بازنشسته های ما کیفیت زندگی مناسبی ندارند. البته نباید فراموش کرد که کیفیت زندگی بازنشستگان با پرسشنامه WHOQOL-Brief سنجیده شده است، درحالیکه پرسشنامه WHOQOL-OLD مخصوص سالمندان هم وجود دارد و در بحث کیفیت زندگی سالمندان، مبحث های دیگری مثل اهمیت بینایی، شنوایی، استقلال فردی و دید نسیت به مرگ وجود دارد که در پرسشنامه Brief این موارد دیده نشده است.
کتاب “کیفیت زندگی بازنشستگان و شاغلان دولتی در ایران” حاصل یافته ها و نتایج طرح پیمایش ملی با محوریت پرسشنامه استاندارد کیفیت زندگی سازمان بهداشت جهانی (WHO) است که به وسیله مرکز افکارسنجی دانشجویان ایران (ایسپا) و به سفارش موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا اجرا و انتشار یافته است.
در این کتاب، خطوط کلی وضعیت کیفیت زندگی دو گروه «شاغلان دولتی» و «بازنشستگان» کل کشور در سال ۱۳۹۸ ترسیم می شود. در این گزارش، کیفیت زندگی دو گروه یاد شده در ۴ بُعد سلامت جسمانی، سلامت روانی، سلامت محیط و روابط فردی و اجتماعی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با وضعیت کیفیت زندگی همین گروه ها در سال ۱۳۹۳ و هم با میانگین وضعیت کیفیت زندگی مردم کل کشور مقایسه شده است.
منبع: ربات کشاورز